Transplantacja mikroflory jelitowej (ang. fecal transplant), nazywana również „przeszczepem kału” to unikalna procedura, która polega na transferze kolonii bakteryjnych pobranych z jelita grubego zdrowego dawcy bezpośrednio do przewodu pokarmowego biorcy. Przeszczepiona w ten sposób mikrobiota stopniowo przywraca balans w złożonym ekosystemie przewodu pokarmowego, co bywa wykorzystywane w leczeniu schorzeń zarówno gastroenterologicznych jak i niektórych chorób ogólnoustrojowych.
Złożony zarówno strukturalnie, jak i funkcjonalnie przewód pokarmowy - a szczególnie jelito cienkie oraz grube - jest naturalnym siedliskiem różnych drobnoustrojów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Oszacowano, że w 1g treści pokarmowej znajduje się nawet bilion różnych mikroorganizmów, które można podzielić na te „dobre” pozwalające zachować homeostazę biologiczno-fizjologiczną i „złe” odpowiadające za niepożądane zjawiska chorobowe.
Mikroflora jelitowa, a konkretniej utrzymywanie stanu równowagi między „dobrymi” i „złymi” bakteriami spełnia istotną rolę w kształtowaniu układu immunologicznego, a także chroni przed wieloma chorobotwórczymi patogenami. Transplantacja mikroflory jelitowej, inaczej przeszczep kału ma zatem pomagać w przywracaniu prawidłowego składu mikrobiomu, szczególnie w chorobach przebiegających z zakażeniami bakteryjnymi opornymi na celowaną antybiotykoterapię.
Pierwszy opis wlewek kałowych u ludzi w leczeniu rzekomobłoniastego zapalenia jelit związanego z zakażeniem bakteriami Clostridium difficile pochodzi z 1958 roku. Wiadomo natomiast, że tego typu próby wykonywano już w IV w n.e w Chinach, a w XVII wieku także w weterynarii. Transplantacja mikroflory jelitowej jest obecnie stosowana głównie w leczeniu nawracających biegunek o etiologii C. difficilie, a także w terapii wspomagającej wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, zespołu jelita drażliwego i w prewencji raka jelita grubego. Rosnące zainteresowanie tą metodą oraz liczne doniesienia wykazujące ścisły związek między składem mikrobiomu jelitowego a innymi chorobami ogólnymi sprawiły, że transplantację kału zaczęto wykorzystywać m.in. w eksperymentalnym leczeniu otyłości, zespołu metabolicznego oraz schorzeń na podłożu autoimmunizacyjnym.
Transplantacja flory bakteryjnej jelit jest stosowana w Polsce od 2012 roku, a w 2013 roku została zatwierdzona przez FDA jako alternatywne, eksperymentalne narzędzie terapeutyczne antybiotykoopornej biegunki wywołanej zakażeniem bakterią Clostridium difficile. Aktualna procedura przeszczepu kału polega na wprowadzeniu bezpośrednio do jelita grubego (podczas kolonoskopii lub wlewki doodbytniczej) bądź dwunastnicy biorcy (sondą dożołądkową) kapsułki zawierającej liofilizowane kolonie bakteryjne pobrane od dawcy. Od 2013 roku FDA skrupulatnie zbierała wszystkie informacje dotyczące działań niepożądanych i skutków ubocznych tej procedury. Były one jednak niezwykle rzadkie, a nieliczne zgłoszone zdarzenia niepożądane dotyczyły przede wszystkim przejściowego zaostrzenia zapalenia jelita grubego.
Do przełomu doszło w czerwcu 2019 roku, kiedy Agencja Żywności i Leków FDA wydała oficjalnie oświadczenie ostrzegające środowisko medyczne przed ryzykiem związanym z transplantacją mikroflory jelitowej. W swoim komunikacie przedstawia przypadek dwóch pacjentów, którzy tuż po przeszczepie rozwinęli ostrą infekcję wywołaną antybiotykoopornymi bakteriami Escherichia coli produkującymi β-laktamazy o rozszerzonym spektrum działania (tzw. ESBL+ E.coli). Infekcja ta ostatecznie doprowadziła do śmierci jednego z pacjentów. Dopiero w trakcie postępowania wyjaśniającego okazało się, że dawca mikroflory był bezobjawowym nosicielem groźnej bakterii, a pobrany materiał jelitowy nie został poddany wystarczająco szczegółowym badaniom.
Odpowiedni skład jakościowy flory bakteryjnej jelit stanowi ważny element odpowiadający za utrzymywanie równowagi biologicznej organizmu. Kilkunastoletnie doświadczenie w transplantacji mikroflory jelitowej pokazało, że jest ono dość skuteczną metodą leczenia schorzeń głównie gastroenterologicznych, stosowaną w sytuacjach, gdy konwencjonalna farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów. Informacja o zgonie spowodowanym transplantacją kału z pewnością zmieni podejście do całej procedury i zaostrzy kryteria wyboru potencjalnych dawców.
Źródła:
FDA U.S. Food and Drug Administration
Zdjęcie: 123rf.com
Więcej komentarzy...