Automatyzm psychiczny oznacza patologiczne zachowanie bezcelowe, wykonywane mechanicznie, bez intencji i bez świadomej kontroli. Może mieć charakter motoryczny lub werbalny i obejmuje zarówno proste, powtarzalne czynności, lub wielokrotne używanie tego samego wyrażenia, po złożone czynności, takie jak lunatykowanie czy poruszanie kończynami. Czynności automatyczne są przymusowe, a więc niezależne od woli chorego.
Automatyzm psychiczny stanowi podstawę wielu objawów psychopatologicznych takich jak omamy czy napór obcych myśli. Obserwuje się go w kilku zaburzeniach psychicznych, w tym w schizofrenii (typ katatoniczny), fugii psychogennej, epilepsji (w złożonych napadach częściowych i napadach Jacksona), narkolepsji lub w odpowiedzi na traumatyczne wydarzenie.
Objawy
Automatyzm to mimowolne zachowanie, nad którym jednostka nie ma kontroli. Samo zachowanie jest zwykle nieodpowiednie do okoliczności i może nie mieć charakteru. Może być złożone, skoordynowane i ukierunkowane, choć pozbawiona osądu. Chory może nie mieć żadnych wspomnień lub mieć jedynie fragmentaryczną pamięć swoich działań. W automatyzmach organicznych musi istnieć pewne zaburzenie funkcji mózgu, wystarczające do powstania powyższych cech. W automatyzmach psychogennych zachowanie jest złożone, skoordynowane i odpowiednie do niektórych aspektów psychopatologii pacjenta.
W zależności od przyczyn automatyzm psychiczny objawia się następująco:
- spowolnienie lub pobudzenie ruchowe,
- sztywność woskowata (katalepsja),
- giętkość woskowata,
- nadawanie częściom ciała nienaturalnych pozycji,
- automatyczne wrażenie, że objawy powstają same lub za pomocą siły zewnętrznej,
- poczucie utraty kontroli i wpływu na własne przeżycia i zachowania,
- automtyzm motoryczny (przymusowe, wywoływane ruchy),
- ideacyjny (myśli obce, natrętne, rozbrzmiewające niczym echo),
- ideacyjno-słowny („głosy” lokalizowane wewnątrz ciała, komentarze słowne),
- mantyzm (natłok myśli),
- opustoszenie myślenia (pustka w głowie),
- iteracja - automatyczne powtarzanie słów, zdań, czynności,
- stereotypia - wielokrotne powtarzanie gestów lub mimiki,
- perseweracje - powtarzanie tych samych słów lub zdań w odpowiedzi na pytania różnej treści,
- automatyzm sensoryczny -doznawanie wrażenia lub spostrzeżenia (węchowego, wzrokowego, słuchowego) bez bodźca zewnętrznego.
Przyczyny
Przyczyna automatyzmu psychicznego nie jest dobrze znana ponieważ nie jest ono objawem jednego, konkretnego zaburzenia, a objawy są bardzo zróżnicowane, więc trudno jest znaleźć jedną przyczynę. Naukowcy wciąż debatują na temat tego, co może prowadzić do objawów automatyzmu psychicznego. Niektórzy uważają, że automatyzm może być spowodowany zmianami w częściach mózgu związanych z językiem, podczas gdy inni uważają, że przyczyną są zmiany patologiczne w bardziej ogólnych częściach mózgu. Uważa się, że automatyzmy psychiczne mogą pochodzić z prymitywnych regionów ośrodkowego układu nerwowego:
- kręgosłupa,
- błędników ucha wewnętrznego,
- pnia mózgu.
Automatyzm psychiczny to jeden z definiujących symptomów zaburzezń psychotycznych. Czynniki, które mogą przyczynić się do wystąpienia automatyzmów:
- zaburzenia nastroju,
- zaburzenie afektywne dwubiegunowe,
- depresja,
- poważny uraz mózgu,
- niepokój,
- traumatyczne wydarzenie,
- epilepsja.
Następujące czynniki mogą być również czynnikami ryzyka schizofrenii, a w tym, automatyzmów psyhicznych:
- stres,
- stosowanie leków zmieniających świadomość,
- choroby zapalne i autoimmunologiczne.
Diagnostyka
Automatyzmy psychiczne mogą występować okazjonalnie. Jeśli jednak te objawy są na tyle częste lub poważne oraz powodują problemy z komunikacją i codziennym funkcjonowaniem, należy skonsultować je z lekarzem.
Automatyzmy mogą być objawem zaburzenia psychicznego. Wiele zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, ma charakter postępujący i nie ustępuje bez leczenia. Jednak osoby z zaburzeniami psychicznymi często nie są świadome swoich objawów i potrzebują pomocy członka rodziny lub przyjaciela.
Diagnostyka przyczyn automatyzmu psychicznego może wymagać konsultacji kilku specjalistów w zależności od charakteru objawów. Lekarz przeprowadzi wywiad medyczny obejmujący pełną historię medyczną i badanie przedmiotowe. Chociaż nie ma testów laboratoryjnych, które konkretnie zdiagnozowałyby zaburzenia psychiczne, lekarz może zastosować różne testy diagnostyczne - takie jak rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa lub badania krwi - aby wykluczyć chorobę somatyczną i organiczną przyczynę objawów.
Jeśli lekarz nie znajdzie fizycznego powodu objawów, może skierować chorego do na konsultację psychiatryczną lub psychologiczną. Psychiatrzy i psychologowie używają specjalnie zaprojektowanych narzędzi diagnostycznych, aby ocenić osobę pod kątem zaburzeń psychicznych. Lekarz lub terapeuta opiera swoją diagnozę na wywiadzie i zgłaszanych objawach, wynikach testów diagnostycznych oraz obserwacji postawy i zachowania tej osoby. Następnie ustala, czy objawy danej osoby wskazują na określone zaburzenie opisane w Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych (DSM-5).
Leczenie
Leczenie automatyzmu psychicznego jest ukierunkowane na podstawową przyczynę objawów. Dwa podstawowe rodzaje leczenia to farmakoterapia i psychoterapia. Psychoterapia pomaga chorym uzyskać krytycyzm wobec objawów, zastąpić myśli bardziej realistycznymi i nauczyć ich sposobów radzenia sobie z chorobą.
Leki przeciwpsychotyczne zmniejszają lub zatrzymują objawy psychotyczne. W łagodniejszych przypadkach zaburzeń psychicznych leki mogą nie być potrzebne. Farmakoterapia pomaga:
- zmniejszyć lub zatrzymać halucynacje,
- regulować stężenie neuroprzekażników w mózgu,
- odróżnić halucynacje od prawdziwego świata,
- zmniejszyć lub powstrzymać fałszywe przekonania,
- zmniejszyć poczucie zagubienia,
- wspierają procesy jasnego, logicznego myślenia.
Zmniejszenie tych objawów może pomóc choremu wrócić do normalnego stylu życia i aktywności. Leki na schizofrenię należy przyjmować regularnie, nawet po ustąpieniu objawów. Niektóre osoby ze schizofrenią przestaną przyjmować leki, ponieważ uważają, że lek nie jest już potrzebny lub nie lubią jego skutków ubocznych. Objawy psychotyczne często powracają po odstawieniu leku. Dlatego nie należy przerywać przyjmowania leków bez konsultacji z lekarzem.
Profilaktyka i badania
Chociaż nie ma sprawdzonego sposobu zapobiegania zaburzeniom psychicznym, możliwa jest ocena czynników ryzyka. Jeśli znana jest rodzinna historia zaburzeń psychicznych, osoba była narażona na traumatyczne przeżycia, przewlekły stres lub doszło do urazu mózgu warto obserwować jej postawy i zachowania i odbyć konsultację lekarską lub psychologiczną, która pozwoli na szybkie wykrycie nieprawidłowości i rozpoczęcie leczenia.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: Pixabay.com
Więcej komentarzy...