Czarne lub smoliste stolce o nieprzyjemnym zapachu są zwykle oznaką problemu w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Określenie smoliste stolce odnosi się do kału o typowo czarnym zabarwieniu, przypominającym smołę. Najczęściej są objawem krwawienia z żołądka, jelita cienkiego lub prawej strony okrężnicy. Jednak stolec wyglądający nieco inaczej niż zwykle nie zawsze jest powodem do niepokoju. Na kolor wypróżnień ma również wpływ spożywana żywność, przyjmowane leki i suplementy.
Spożywanie czarnej lukrecji, jagód, kaszanki lub przyjmowanie w postaci tabletek: żelaza, węgla aktywowanego lub leków zawierających bizmut (takich jak Pepto-Bismol) może również powodować czarne stolce. Buraki i żywność o czerwonym zabarwieniu mogą czasami powodować czerwonawe zabarwienie stolca. We wszystkich tych przypadkach można przeprowadzić badania laboratoryjne aby wykluczyć obecność krwi.
Jeśli smolisty stolec ma wyjątkowo nieprzyjemny zapach, towarzyszą mu bóle i wymioty lub objawy utrzymują się od kilu dni, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Takie objawy mogą oznaczać zagrażające życiu krwawienie z przewodu pokarmowego.
Objawy
Smoliste stolce mają postać czarnego kału, wyglądem i konsystencją przypominającego smołę lub fusy z kawy. Ponadto obecny może być wyjątkowo nieprzyjemny zapach stolca oraz żywa krew w kale, o kolorze jasnoczerwonym, bordowym, czarnym i smolistym. Jednak krew może występować w postaci ukrytej (niewidocznej gołym okiem).
Kolor krwi w stolcu może wskazywać na źródło krwawienia.
Czarne lub smoliste stolce mogą być spowodowane krwawieniem z górnej części przewodu pokarmowego, takiego jak przełyk, żołądek lub pierwsza część jelita cienkiego. W tym przypadku krew jest ciemniejsza, ponieważ jest trawiona w drodze przez przewód pokarmowy. Krew zmienia się z czerwonej na czarną, gdy wchodzi w interakcje z enzymami, substancjami, które pomagają trawić pokarm w przewodzie pokarmowym.
Czerwona lub świeża krew w stolcu (krwawienie z odbytu) jest oznaką krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (odbytnicy i odbytu). Jest to stan zwany hematochezą. Krew pochodząca z tego regionu będzie bardziej czerwona, ponieważ jest mniej narażona na proces trawienia.
Smoliste stolce mogą występować samoistnie, jako jedyny objaw krwawienia. Czasem mogą towarzyszyć im dodatkowe objawy jak:
- bóle brzucha
- krwawe wymioty
- osłabienie i zawroty głowy
- gorączka
- omdlenia
Wystąpienie powyższych objawów wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem, gdyż może stanowić stan zagrożenia życia.
Przyczyny
Czarne stolce mogą być spowodowane przez żywność, suplementy, leki lub minerały oraz krwawienie z przewodu pokarmowego. Pokarmy, które są ciemnoniebieskie, czarne lub zielone, mogą również powodować czarne stolce.
Spożywanie któregokolwiek z poniższych może wpłynąć na zabarwienie wypróżnień:
- Czarna Lukrecja
- Jagody
- Kaszanka
- Czekolada
- Ołów
- Subsalicylan bizmutu (Pepto-Bismol)
Spożyte pokarmy mogą być odpowiedzialne za zmianę koloru stolca. Jest to szczególnie możliwe, jeśli nie są obecne żadne dodatkowe objawy żołądkowo-jelitowe.
Suplementy żelaza, przyjmowane samodzielnie lub jako część multiwitaminy w niedokrwistości z niedoboru żelaza, mogą powodować czarne lub nawet zielone stolce. Leki zawierające subsalicylan bizmutu – takie jak Pepto-Bismol – mogą zmienić kolor stolca na czarny. Spożywanie zbyt dużej ilości subsalicylanu bizmutu przez dłuższy czas może również spowodować czarne zabarwienie języka i zębów.
Krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (GI) stanowią najczęstszą przyczynę smolistych stolców. Jedną z przyczyn krwawienia z GI mogą być wrzody. Wrzody to otwarte rany na wyściółce przewodu pokarmowego. Chociaż nie zawsze są bolesne, mogą powodować pieczenie w żołądku, niestrawność, zgagę, ogólne złe samopoczucie. Kiedy wrzody zaczynają krwawić, mogą przyczynić się do wystąpienia poważniejszych objawów, w tym czarnych, „lepkich”, smolistych stolców. Wrzody trawienne są najczęstszą przyczyną ostrego krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Czarne i smoliste stolce mogą również wystąpić z powodu:
- Zaburzeń pracy wątroby
- Nowotworów żołądka lub przełyku
- Uszkodzenia Dieulafoya (rzadkie schorzenie żołądka)
- Nadżerkowego zapalenia przełyku (zapalenie przełyku)
- Nadżerkowego zapalenia żołądka (zapalenie żołądka)
- Niedokrwienia jelit (przy odcięciu dopływu krwi do jelit)
- Wrzodów trawiennych (owrzodzenia błony śluzowej żołądka lub górnej części jelita cienkiego)
- Zespołu Mallory'ego-Weissa
- Żylaków w przełyku lub żołądku
Przełyk przypomina rurkę, która przenosi pokarmy i płyny do żołądka. Kiedy żyły wewnątrz przełyku stają się nabrzmiałe – stan zwykle związany z marskością wątroby lub innymi zaawansowanymi chorobami wątroby – mogą czasami pękać i powodować zarówno czerwone, krwawe stolce, jak i czarne, smoliste stolce.
Nowotwory łagodne i formacje rakowe w przełyku, żołądku, okrężnicy lub odbytnicy mogą powodować krew w stolcu. Niezależnie od tego, czy nowotwory są łagodne, czy złośliwe, mogą osłabiać ścianę przewodu pokarmowego i powodować krwawienie.
Zapalenie okrężnicy definiuje wrzodziejące zapalenie jelita grubego jako zaburzenie żołądkowo-jelitowe, które powoduje powstawanie wrzodów w jelicie grubym. Może to spowodować krew w stolcu osoby, co może sprawić, że stolec będzie wyglądał na czarny i smolisty.
Polipy okrężnicy także mogą powodować krew w kale, nadając mu czarny, smolisty wygląd. Te polipy są małymi naroślami, które tworzą się w jelicie grubym. Przeważnie mają charakter łagodny, ale z czasem mogą stać się złośliwe.
Zapalenie błony śluzowej żołądka może być spowodowane spożywaniem dużych ilości alkoholu, pikantnych potraw, paleniem tytoniu, zakażeniem bakteriami lub długotrwałym stosowaniem NLPZ. Zapalenie błony śluzowej żołądka może rozwinąć się również po operacji lub urazie, może być również związane z już istniejącymi schorzeniami. Nieleczone zapalenie żołądka może prowadzić do wrzodów żołądka i innych powikłań. Ostre, nagłe przypadki zapalenia żołądka mogą objawiać się jedynie smolistym, czarnym stolcem.
Zespół Mallory'ego-Weissa to rozdarcie błony śluzowej łączącej przełyk i żołądek. Jeśli dojdzie do krwawienia z tej rany, może objawić się to poprzez czarne stolce. Ten stan jest dość rzadki. Może być spowodowany przez gwałtowne wymioty, kaszel lub konwulsje padaczkowe.
Diagnostyka
W wywiadze diagnostycznym lekarz zbierze informacje dotyczące chorób towarzyszących oraz stosowanych na stałe leków i suplementów, które mogą stanowić przyczynę smolistych stolców. Podstawą diagnostyki czarnych stolców jest pobranie małej próbki kału do badań laboratoryjnych. Jeśli w badaniach rozpoznano obecność krwi w kale, lekarze mogą zlecić dalsze badania diagnostyczne w celu ustalenia przyczyny i dokładnej lokalizacji krwawienia.
Bardzo ważnym daignostycznie badaniem jest gastroskopia, czyli endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Ta procedura polega na włożeniu elastycznej rurki z kamerą do gardła, aby lekarz mógł skontrolować wyściółkę przełyku, żołądka i jelita górnego.
Inne badania, które można wykonać, obejmują:
- Badanie RTG
- Badania krwi (pełna morfologia krwi, CRP, badania krzepnięcia)
- Kolonoskopia (badanie wewnętrzne jelita grubego)
- Posiew kału (test, który wyszukuje bakterie w próbce kału)
- Badania radiologiczne przewodu pokarmowego (w skojarzeniu z siarczanem baru).
Leczenie
Leczenie czarnych stolców różni się w zależności od przyczyny. Jeśli istnieje podejrzenie wywołania czarnych stolców przez spożyte w ostatnich dniach pokarmy, należy ograniczyć ich spożycie przez kilka dni by ocenić, czy objawy ustępują.
To samo dotyczy suplementów żelaza i leków zawierających subsalicylan bizmutu, jeśli czarne stolce są związane z przyjmowaniem któregokolwiek z nich, należy porozmawiać z lekarzem o bezpiecznych alternatywach.
Istnieje kilka przyczyn wrzodów żołądka, łagodniejsze postaci są zwykle leczone przez:
- Inhibitory pompy protonowej (PPI), które zmniejszają ilość kwasu w żołądku
- Antagonistów receptora H2, leki zmniejszające ilość kwasu w żołądku
- Dostępne bez recepty leki zobojętniające kwasy żołądkowe
- Ograniczenie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ)
W przypadku dużych lub krwawiących zmian wrzodowych zalecany jest zabieg chirurgiczny.
Stany zapalne spowodowane infekcją bakteryjną mogą być leczone antybiotykami.
Jeśli lekarze podejrzewają zapalenie żołądka, mogą przepisać leki zobojętniające sok żołądkowy lub inhibitory pompy protonowej, antybiotyki leczące zakażenie H. pylori lub sukralfat – lek, który pomaga leczyć żołądek poprzez łagodzenie podrażnień.
Żylaki przełyku wymagają natychmiastowej operacji, aby zatrzymać krwawienie. Wokół żylaków można owinąć elastyczne opaski, aby zatrzymać przepływ krwi. Stenty, rurki wprowadzane w celu kontrolowania przepływu krwi, mogą być używane do obniżania ciśnienia krwi.
W przypadku zespołu Mallory'ego-Weissa rozdarcie błony śluzowej w większości przypadków ustępuje samoistnie. Ciężkie przypadki krwawienia, które powodują nadmierną utratę krwi i spadek ciśnienia krwi, mogą wymagać operacji lub hospitalizacji.
Profilaktyka i badania
Na podstawie przyczyny objawów, można zaplanować strategie zapobiegania nawrotom krwawienia z przewodu pokarmowego. Jednym ze sposobów jest unikanie niektórych pokarmów. Ponadto lekarz może odradzić przyjmowanie określonych leków i zaproponować alternatywy.
Lekarz będzie mógł doradzić najlepszy sposób zapobiegania dalszym krwawieniom w przewodzie pokarmowym na podstawie diagnozy, a także wszelkich zmian stylu życia, które jego zdaniem dana osoba powinna przyjąć.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 1234rf.com
Więcej komentarzy...