Histiocytoza, nazywana również histiocytozą komórek Langerhansa (LCH), a formalnie histiocytozą X, reprezentuje grupę rzadkich zaburzeń obejmujących określone komórki, które normalnie pełnią ważną rolę w układzie odpornościowym. Histiocytoza to ogólna nazwa grupy zespołów charakteryzujących się nieprawidłowym wzrostem liczby komórek odpornościowych zwanych histiocytami. Należą do nich monocyty, makrofagi i komórki dendrytyczne.
Histiocyt to normalna komórka odpornościowa występująca w wielu częściach ciała, zwłaszcza w szpiku kostnym, krwiobiegu, skórze, wątrobie, płucach, gruczołach limfatycznych i śledzionie. W histiocytozie histiocyty przemieszczają się do tkanek, w których normalnie nie występują, powodując uszkodzenie tych tkanek. Te proliferujące komórki odpornościowe przyczyniają się powstawania guzów, które mogą wpływać na różne części ciała.
U dzieci histiocytoza zwykle obejmuje kości i może obejmować wiele miejsc w ciele. Często dotyczy to czaszki. Dzieci powyżej piątego roku życia dotyka zwykle chorobę pojedynczego układu, z zajęciem kości. Małe dzieci, zwłaszcza niemowlęta, są bardziej narażone na chorobę wieloukładową.
Większość przypadków histiocytozy dotyka dzieci w wieku od 1 do 15 lat, chociaż LCH może rozwinąć się u osób w każdym wieku. Szczyt zapadalności dotyczy dzieci od 5 do 10 lat. Uważa się, że każdego roku histiocytoza dotyka mniej więcej jedną do dwóch na 200 000 osób.
Dokładna przyczyna histiocytozy nie jest znana. Jednak ostatnie badania wskazują, że choroba jest spowodowana rozwojem i ekspansją nieprawidłowej komórki Langerhansa, która następnie prowadzi do gromadzenia się innych komórek układu odpornościowego, powodując gromadzenie się lub guzy w różnych obszarach ciała. Niektóre formy choroby są genetyczne.
Chociaż przyczyna LCH jest nieznana, LCH może często zachowywać się jak rak i dlatego jest leczony przez specjalistów onkologów.
Objawy
Pierwszym objawem histiocytozy jest często wysypka na skórze głowy, podobna do ciemieniuchy. Może wystąpić ból kości, wydzielina z ucha, utrata apetytu i gorączka. Czasami żołądek jest spuchnięty i bolesny. Sporadycznie dochodzi do zajęcia obszaru mózgu zwanego przysadką mózgową, co może prowadzić do oddawania przez dziecko dużych ilości moczu i silnego pragnienia.
Inne potencjalne objawy u dzieci obejmują:
- Ból brzucha
- Ból kości
- Opóźnione dojrzewanie
- Zawroty głowy
- Drenaż uszu, który trwa długo
- Oczy, które wydają się coraz bardziej odstające
- Drażliwość
- Brak prawidłowego rozwoju
- Gorączka
- Częste oddawanie moczu
- Bół głowy
- Żółtaczka
- Kuśtykający
- Upadek psychiczny
- Wysypka
- Łojotokowe zapalenie skóry głowy
- Drgawki
- Niski wzrost
- Powiększenie gruczołów chłonnych
- Pragnienie
- Wymioty
- Utrata masy ciała
Objawy u dorosłych mogą obejmować:
- Ból kości
- Ból w klatce piersiowej
- Kaszel
- Gorączka
- Ogólny dyskomfort, niepokój lub złe samopoczucie
- Zwiększona ilość moczu
- Wysypka
- Duszność
- Pragnienie i zwiększone picie płynów
- Utrata masy ciała.
Przyczyny
Naukowcy debatują na temat tego, czy histiocytoza z komórek Langerhansa jest stanem zapalnym, zaburzeniem odporności lub stanem podobnym do raka. Niedawno dzięki wykorzystaniu genomiki badacze odkryli, że te formy histiocytozy powodują mutacje genów w białych krwinkach. Prowadzi to do nieprawidłowego zachowania komórek. Nieprawidłowe komórki zwiększają się następnie w różnych częściach ciała, w tym w kościach, skórze, płucach i innych obszarach.
Niektóre formy choroby mają podłoże genetyczne, co oznacza, że są dziedziczone. Choroby histiocytarne obejmują zaburzenia komórek dendrytycznych, tj. histiocytozę z komórek Langerhansa (LCH), nieprawidłowe namnażanie makrofagów, takie jak w poliostotycznej stwardniającej histiocytozie (znanej również zespołem Erdheima-Chestera i ziarniniak żółty. Złośliwa histiocytoza i białaczka monocytarna lub mielomonocytowa, mimo że są spokrewnione, tradycyjnie są rozdzielane jako choroby złośliwe. Histiocytoza z komórek Langerhansa jest rzadkim zaburzeniem, które może dotyczyć ludzi w każdym wieku. Najwyższy wskaźnik dotyczy dzieci w wieku od 5 do 10 lat. Około 60% próbek biopsji histiocytozy komórek Langerhansa ujawnia mutację w onkogenie BRAF, co wskazuje, że choroba jest zaburzeniem klonalnym. Istnieją kontrowersje co do tego, czy jest to wynikiem złośliwej transformacji, czy bodźca immunologicznego. Należy zauważyć, że tę samą mutację obserwuje się w łagodnych zmianach, takich jak znamiona.
Diagnostyka
Nie ma specyficznych badań krwi w kierunku histiocytozy z komórek Langerhansa lub choroby Erdheima-Chestera. Guzy dają efekt „wykrawania” na zdjęciu rentgenowskim kości. Podejście diagnostyczne różni się w zależności od wieku chorego.
Proces diagnostyczny dzieci może obejmować:
- Badanie przedmiotowe i wywiad: rejestrowanie wzrostu, masy ciała, temperatury, pulsu, wywiad rodzinny, historia objawów, przebytych chorób.
- Badanie neurologiczne: badanie zdolności chodzenia, badanie mięśni, koordynacji i funkcji poznawczych.
- Biopsję skóry w celu wykrycia komórek Langerhansa
- Biopsja szpiku kostnego również może pomóc w wykryciu komórek Langerhansa
- Pełną morfologię krwi
- Zdjęcie rentgenowskie całego układu kostnego: określa, jak rozległa jest choroba i czy obecne jest zajęcie ogólnoustrojowe.
- Testy czynności wątroby: sprawdzanie poziomu substancji uwalnianych przez wątrobę we krwi; nieprawidłowy poziom może być oznaką choroby wątroby.
- Analiza moczu: badanie ilości czerwonych krwinek, białych krwinek, białka i cukru w moczu.
- Test pozbawienia wody: sprawdza, ile moczu jest wytwarzane i czy ulega stężeniu, gdy woda jest wstrzymywana; stosowany w przypadku podejrzenia moczówki prostej.
- Test na mutację genów w BRAF V600E
Ponadto diagnostyka dorosłych może również obejmować:
- Biopsję dowolnego guza lub masy
- Obrazowanie ciała, w tym zdjęcie rentgenowskie, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub badanie PET
- Bronchoskopia z biopsją
- Testy czynnościowe płuc
- Badanie krwi i tkanek pod kątem mutacji genów, w tym BRAF V600E.
Leczenie
Chociaż niektóre ograniczone przypadki histiocytozy mogą nie wymagać leczenia, w przypadku pacjentów z bardziej rozległą chorobą może być konieczna chemioterapia. Hematolodzy i onkolodzy, którzy specjalizują się w terapii nowotworów, leczą również dzieci z histiocytozą z komórek Langerhansa.
W zależności od rozległości choroby LCH jest często leczony chemioterapią i steroidami w celu zahamowania funkcji układu odpornościowego i produkcji histiocytów. Długość leczenia będzie się różnić w zależności od dziecka. Wielu pacjentów kwalifikuje się do międzynarodowych i lokalnych badań instytucjonalnych.
W niektórych sytuacjach do leczenia zmian kostnych można również zastosować radioterapię, leczenie ukierunkowanymi promieniami rentgenowskimi lub ograniczone zabiegi chirurgiczne.
Można stosować inne leki lub terapie, w zależności od rokowania i odpowiedzi na początkowe formy leczenia. Takie zabiegi mogą obejmować:
- Interferon alfa
- Cyklofosfamid lub winblastyna
- Metotreksat
- Vemurafenib, jeśli zostanie znaleziona mutacja BRAF V600E
- Przeszczep komórek macierzystych
Ponadto może być zalecane leczenie wspomagające w postaci:
- Antybiotyków do zwalczania infekcji
- Wspomagania oddychania (za pomocą aparatu do oddychania)
- Hormonalnej terapia zastępcza
- Fizykoterapii
- Specjalnych szamponów na problemy ze skórą głowy
- Opieki wspomagającej (zwana również opieką zapewniającą komfort) w celu złagodzenia objawów
U większości pacjentów, u których rozwinęła się histiocytoza, doszło do całkowitego wyzdrowienia. Choroba ma tendencję do nawrotów, dlatego ważne są stałe wizyty kontrolne w poradni.
Histiocytoza wiąże się z dużym ryzykiem powikłań, wśród nich występują:
- Rozlane śródmiąższowe zwłóknienie płuc (głębokie tkanki płuc, które ulegają zapaleniu, a następnie uszkadzają),
- Spontaniczne zapadnięcie się płuca.
U dzieci mogą się również rozwinąć:
- Niedokrwistość spowodowana rozprzestrzenianiem się nowotworów do szpiku kostnego,
- Moczówka prosta,
- Problemy z płucami, które prowadzą do niewydolności płuc,
- Problemy z przysadką mózgową, które prowadzą do zahamowania wzrostu.
Profilaktyka i badania
Nie jest znana metoda zapobiegania tej chorobie.
Nowsze postępy w badaniach i leczeniu zaburzeń histiocytarnych zapewniły wysoki wskaźnik przeżywalności pacjentów z tą chorobą. Jednocześnie, ponieważ więcej pacjentów jest obserwowanych długoterminowo, ryzyko trwałych konsekwencji stało się bardziej oczywiste. Obecnie wiadomo, że osoby, które przeżyły, mogą mieć poważne konsekwencje związane z chorobą lub jej leczeniem, czasami po długotrwałej remisji.
Ze względu na możliwy wpływ trwałych konsekwencji na wyniki w szkole i pracy, zdolność do samodzielnego życia i ogólną jakość życia, ważne jest, aby pacjent był poddawany stałej kontroli i obserwacji przez długi czas, szczególnie w przypadku pacjentów z chorobą wielonarządową. Ważne będzie wczesne rozpoznanie jakiegokolwiek deficytu, tak aby można było zaplanować i wdrożyć odpowiednią rehabilitację i pomoc.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 1234rf.com
Więcej komentarzy...