Kłykciny kończyste (Condyloma acuminata) to choroba manifestująca się brodawkami odbytu i narządów płciowych wywołanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). HPV to dwuniciowy wirus DNA rozprzestrzeniający się głównie poprzez kontakty seksualne. Ma ponad 100 różnych szczepów. Podtypy numer 6 i 11 powodują 90% brodawek narządów płciowych i są uważane za szczepy niskiego ryzyka, ponieważ bardzo rzadko powodują raka narządów płciowych lub odbytu. Wiek, styl życia i praktyki seksualne odgrywają rolę w podatności na rozwój kłykcin kończystych.
HPV rozprzestrzenia się poprzez kontakt ze skórą podczas aktywności seksualnej. Większość osób zarażonych wirusem HPV nie będzie miała objawów i sama zwalczy infekcję. Dla osób, u których rozwijają się brodawki narządów płciowych, istnieje wiele opcji leczenia, z których wszystkie mają na celu usunięcie widocznych brodawek. Dostępnych jest kilka miejscowych opcji leczenia, takich obejmujących kremy, takie jak podofilina, imikwimod i kwas trichlorooctowy. Opcją może być również krioterapia lub zabieg chirurgiczny. Po leczeniu brodawki często ustępują w ciągu sześciu miesięcy. Bez leczenia nawet w jednej trzeciej przypadków ustępują samoistnie. Istnieje jednak możliwość nawrotu kłykcin kończystych po leczeniu miejscowym. Wycięcie chirurgiczne jest jedynym dostępnym sposobem leczenia, którego skuteczność jest bliska 100 procent. Niektóre szczepionki przeciw HPV, podobnie jak prezerwatywy, mogą zapobiegać brodawkom narządów płciowych.
HPV jest najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową na świecie, zarażoną jest od 9 do 13 procent światowej populacji. Najczęściej dotyczy to pacjentów w wieku od 20 do 39 lat. Istnieje kilka znanych czynników ryzyka nabycia HPV. Częstość występowania infekcji wzrasta wraz ze wzrostem liczby partnerów seksualnych w ciągu całego życia, historią infekcji chlamydiami i rzeżączkami, paleniem tytoniu i zakażeniem ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV).
Objawy
Kłykciny kończyste są zwykle bezobjawowe, chociaż czasami mogą powodować krwawienie, świąd i ból. Pacjenci będą na ogół zaniepokojeni pojawieniem się zmian, ponieważ często powodują one stres psychiczny i psychoseksualny. Kłykciny kończyste można również znaleźć przypadkowo podczas rutynowych badań ginekologicznych kobiet.
Pojawienie się narośli zależy od rodzaju wirusa HPV i miejsca zakażenia. Chociaż kłykciny kończyste zwykle występują w okolicy odbytu i narządów płciowych, zmiany mogą również występować w jamie ustnej. Jednoczesne zmiany w okolicy odbytowo-płciowej sugerują transmisję płciową, ale ogniska mogą być również źródłem kłykcin kończystych obecnych w jamie ustnej.
Brodawki zwykle występują w wielu miejscach i mogą zlewać się w większą narośl. Możliwe są również pojedyncze zmiany. Kłykciny kończyste jamy ustnej są zwykle obecne na języku i wardze. Zmiany odbytu i narządów płciowych można znaleźć na członku, sromie, pochwie, szyjce macicy, kroczu i okolicy odbytu. Kłykciny kończyste zwykle pojawiają się jako wypukłe, mięsiste grudki w kolorze skóry o średnicy od jednego do pięciu milimetrów. Mogą być szerokie i płaskie, uszypułowane lub czasami przypominać wyglądem kalafiora. Jeśli duża masa guza zajmuje cały obszar odbytowo-płciowy, lekarz może rozpoznać guzy Buschkego-Lowensteina. Guzy te są złośliwym powikłaniem kłykcin kończystych.
Przyczyny
Brodawki narządów płciowych są najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową i dotykają miliony ludzi na całym świecie. Szacuje się, że 75–80% aktywnych seksualnie mężczyzn i kobiet zostanie w pewnym momencie swojego życia zarażonych wirusem HPV. Infekcja HPV występuje u osób w każdym wieku, niezależnie od płci. Ryzyko zarażenia wirusem jest wyższe u osób, które miały wielu partnerów seksualnych oraz w przypadku wczesnego wieku inicjacji seksualnej. Szacuje się, że ponad 50% dziewcząt zachoruje na HPV w ciągu 2 lat od rozpoczęcia aktywności seksualnej.
HPV rozprzestrzenia się poprzez kontakt ze skórą, jest najczęściej przenoszony przez stosunek płciowy z penetracją ale nie wymaga stosunku seksualnego aby przejść z jednej osoby na drugą. Osoba może zostać zarażona bez widocznych oznak infekcji, a zatem może przekazać infekcję bez wiedzy, że jest zarażone. Prezerwatywy mogą zmniejszać ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa, ale nie zapobiegają całkowicie transmisji. Istnieje możliwość zarażenia się kłykcinami kończystymi przez dziecko w trakcie porodu.
HPV to dwuniciowy wirus DNA, który infekuje przede wszystkim jądro zróżnicowanych komórek nabłonka płaskiego. Wirus DNA może pozostawać w fazie utajonej przez kilka miesięcy, co skutkuje okresem inkubacji od jednego miesiąca do dwóch lat. Genom HPV zawiera onkogen, który koduje białka stymulujące proliferację komórek. Białka te umożliwiają wirusowi replikację za pośrednictwem polimerazy DNA komórki gospodarza, podczas gdy komórki gospodarza przechodzą podział komórkowy. Wraz ze wzrostem liczby zakażonych wirusem komórek gospodarza, podstawne, kolczaste i ziarniste warstwy naskórka pogrubiają się, prowadząc do makroskopowego pojawienia się brodawek.
Kłykciny kończyste powstają zwykle od trzech do czterech miesięcy. U zdrowych osób, odpowiednia odpowiedź immunologiczna może zatrzymać replikację wirusa i z czasem rozwiązać infekcję. Jednak przedłużająca się infekcja HPV zwiększa ryzyko rozwoju złośliwej transformacji.
Diagnostyka
Kłykciny kończyste są często diagnozowane klinicznie po dokładnym wywiadzie i dokładnych oględzinach zmian. Rozpoznanie brodawek narządów płciowych jest najczęściej dokonywane wzrokowo, ale w niektórych przypadkach może wymagać potwierdzenia biopsją. Można wykonać dodatkowe testy, aby pomóc w diagnozie.
Niektórzy lekarze używają roztworu kwasu octowego do identyfikacji mniejszych brodawek („zmiany subkliniczne”), ale ta praktyka jest kontrowersyjna. Ponieważ diagnoza postawiona za pomocą kwasu octowego nie wpłynie znacząco na przebieg choroby i nie można jej zweryfikować za pomocą bardziej szczegółowego testu, wytyczne Wielkiej Brytanii z 2007 r. odradzają jego stosowanie. Test na kwas octowy nie nadaje się do badań przesiewowych, ponieważ ma wysoki odsetek wyników fałszywie dodatnich. Jeśli klinicysta podejrzewa dysplazję, biopsja jest odpowiednią kontynuacją diagnostyczną.
W diagnostyce pomocne mogą być:
- Kolposkopia (mikroskopia stereoskopowa): Jest to bardzo przydatna do identyfikacji (głównie) zmian szyjki macicy, które są lepiej identyfikowane przy użyciu kwasu octowego.
- Biopsja: Biopsja jest wskazana w przypadku zmian nietypowych, nawracających po początkowym sukcesie lub opornych na leczenie lub u pacjentów z wysokim ryzykiem wystąpienia nowotworu lub immunosupresji.
- Badanie cytologiczne - jest pomocne w wykluczeniu chorób współistniejących.
Dostępne są testy DNA do diagnozowania zakażeń HPV wysokiego ryzyka. Ponieważ brodawki narządów płciowych są powodowane przez typy HPV niskiego ryzyka, testy DNA mogą nie być wystarczające diagnozowania brodawek narządów płciowych lub innych infekcji HPV niskiego ryzyka.
Prawidłowe struktury anatomiczne można pomylić z brodawkami.W diagnostyce różnicowej należy wykluczyć:
Perliste grudki (są otoczone pierścieniem wokół żołędzi prącia)
Gruczoły łojowe na wargach sromowych (znane jako „plamy Fordyce’a”)
Brodawki przedsionkowe (liście znajdujące się w otworze do pochwy).
W okolicy odbytu i narządów płciowych u osób starszych często obserwuje się rogowacenie łojotokowe.
Rak płaskonabłonkowy odbytu i narządów płciowych jest ważną diagnostyką różnicową, którą należy rozważyć, ponieważ typy HPV wysokiego i niskiego ryzyka są chorobami przenoszonymi drogą płciową i mogą być przenoszone razem.
Leczenie
Nie ma jednej formy leczenia brodawek narządów płciowych. Celem terapii jest usunięcie widocznych brodawek i zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa. Istnieje wiele różnych metod leczenia, które lekarz może zalecić, z których żadna nie jest w 100% skuteczna. Jednak większość rodzajów leczenia pozwala pozbyć się brodawek w 60-90% przypadków.
Niektóre substancje do leczenia miejscowego pacjent może stosować sam, po otrzymaniu leku na receptę.
Należą do nich:
- Imiquimod krem – działa poprzez wzmocnienie układu odpornościowego w celu zabicia wirusa.
- Podofilox 0,5% żel lub roztwór
- Maść z synkatechinami
Zabiegi wykonywane przez lekarza obejmują:
- Żywica podofilina, roztwór 15–25%
- Kwas trichlorooctowy
- Krioterapia – Ciekły azot służy do zamrażania brodawek.
- Chirurgiczne usunięcie – zwykle stosowane w przypadku dużej ilości brodawek lub częstego nawrotu choroby.
- Laseroterapia – Leczenie laserem dwutlenku węgla jest przydatne w przypadku dużej ilości brodawek cewki moczowej lub pochwy.
Większość z tych zabiegów wymaga wielokrotnych aplikacji. Jeśli po 3 cyklach leczenia nie nastąpi poprawa lub jeśli brodawki nie znikną po 6 cyklach leczenia, lekarz zwykle zmieni lek na inny. Częstymi skutkami ubocznymi wszystkich zabiegów są podrażnienia i zaczerwienienia skóry. U niektórych osób mogą również pozostać blizny w miejscu brodawek.
W 2006 roku FDA zatwierdziła pierwszą szczepionkę HPV (Gardasil®). Chroni przed szczepami wysokiego ryzyka, 16 i 18, które mogą powodować raka szyjki macicy oraz przed szczepami niskiego ryzyka, 6 i 11, które powodują większość kłykcin kończystych. Szczepionka HPV to seria 3 zastrzyków w okresie 6 miesięcy. Szczepionka jest najskuteczniejsza, gdy zostanie podana, zanim osoba stanie się aktywna seksualnie, ale można ją podać po rozpoczęciu aktywności seksualnej.
Brodawki odbytu i narządów płciowych mogą ustępować samoistnie lub w odpowiedzi na leczenie. Pomimo pozornego ustąpienia brodawek, wirus może utrzymywać się w formie utajonej lub subklinicznej. W związku z tym nawrót jest bardzo powszechny, szczególnie u mężczyzn.
Profilaktyka i badania
Szczepionka Gardasil chroni przed wirusem brodawczaka ludzkiego typu 6, 11, 16 i 18. Typy 6 i 11 powodują brodawki narządów płciowych, a 16 i 18 raka szyjki macicy. Szczepionka ma charakter zapobiegawczy, a nie terapeutyczny i aby była skuteczna, musi być podana przed ekspozycją na typ wirusa, najlepiej przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.
Można zmniejszyć ryzyko wystąpienia brodawek narządów płciowych, używając prezerwatyw, mając niewielu partnerów seksualnych lub powstrzymując się od aktywności seksualnej. Niestety prezerwatywy nie chronią całkowicie przed wirusem HPV, a zarażona osoba może przenosić wirusa, nawet jeśli nie ma widocznych brodawek.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 123rf.com
Więcej komentarzy...