Ospica krowiankowa jest rzadką chorobą wirusową, wywołującą stan zapalny oka, która jest wynikiem przypadkowego zaszczepienia wirusem krowianki. Wirus krowianki (VACV lub VV) to duży, złożony wirus z otoczką należący do rodziny pokswirusów. Zaszczepienie tym wirusem powoduje miejscowe zakażenie skóry. U osób z obniżoną odpornością krowianka może się rozprzestrzeniać i powodować niebezpiecznie dla zdrowia powikłania.
Wirus ospy wietrznej, przyczyna ospy prawdziwej i wirus krowianki, stosowany w szczepieniach przeciwko ospie, należą do odmiany orthopoxvirus, które są związane z poważnymi powikłaniami ocznymi, w tym zakażeniem powiek i spojówek, owrzodzeniem rogówki, zapaleniem rogówki, zapaleniem tęczówki, zapaleniem nerwu wzrokowego i ślepotą. U około 5 do 9% pacjentów z ospą prawdziwą występują powikłania oczne, a śmiertelność sięga do 35% wśród osób nieszczepionych.
Ospa była pierwszą chorobą, której skutecznie zapobiegano dzięki szczepieniom. Przyczyniła się do tego pionierska praca angielskiego lekarza i naukowca Edwarda Jennera w XVIII wieku, stworzył szczepionkę przy użyciu wirusa ospy krowiej. Wirus krowianki jest aktywnym składnikiem szczepionki, która zlikwidowała ospę prawdziwą. To przedsięwzięcie zostało przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia w ramach programu zwalczania ospy. W 1980 roku WHO ogłosiło, że ospa została skutecznie zwalczona na całym świecie. Jednak pojawiają się obawy, że ospa może zostać wykorzystana jako broń biologiczna. Dlatego niektóre kraje, w tym Stany Zjednoczone rozważają powrót do szczepień przeciwko ospie prawdziwej. Aktualnie szczepione są osoby narażone na bezpośredni kontakt z wirusem, na przykład pracownicy laboratoryjni.
Około 10 do 20 pacjentów na 1 milion szczepień przeciwko ospie, rozwija powikłania oczne zwykle w wyniku autoinokulacji, podczas której pacjent przenosi krowiankę z miejsca szczepienia do oka. Ryzyko zakażenia krowianką oka można zmniejszyć, instruując pacjentów i osoby pozostające w bliskim kontakcie ze szczepionym, aby często myli ręce i unikali dotykania miejsca szczepienia i oczu.
Badania nad wirusem krowianki wciąż trwają, ich celem jest wykorzystanie tego wirusa jako narzędzia do dostarczania genów do tkanek biologicznych (terapia genowa i inżynieria genetyczna) oraz z powodu obaw związanych z wykorzystywaniem ospy prawdziwej jako czynnika wywołującego bioterroryzm.
Objawy
Najczęstszym powikłaniem ocznym szczepienia na ospę jest krowianka powiek, występująca często 7 do 10 dni po zaszczepieniu lub bliskim kontakcie z osobą objawową. Najczęstszym objawem jest pojawienie się jednego lub więcej pęcherzyków / krost na powiekach górnych lub dolnych, brzegach powieki lub wewnętrznym kąciku oka.
Objawy ospicy krowiankowej obejmują:
- gorączkę,
- obrzęk zapalny powiek,
- rumień lub obrzęk okołogałkowy,
- pęcherze lub krosty na powiekach, z charakterystycznym zagłębieniem w części środkowej,
- zapalenie spojówek,
- zapalenie rogówki,
- zapalenie tkanek oczodołu.
Powikłania mogą obejmować zapalenie tkanki łącznej, zgorzel i wrzodziejące zapalenie powiek. Brzegi powieki i spojówki często mają typowe „uszkodzenia pocałunkowe”. Zapalenie spojówek zwykle jest brodawkowate ze śluzowo-ropną wydzieliną. Często obserwuje się zajęcie rogówki. Chociaż częstość występowania krowianki ocznej wynosi obecnie 1 na 20 000 do 40 000 zaszczepionych, była to najczęściej opisywana „przypadkowa implantacja” w przypadku ospy prawdziwej gdy szczepienia były powszechne.
Przyczyny
Ospica krowiankowa to zakażenie oka lub przydatków oka, które jest wynikiem przypadkowego zaszczepienia wirusem krowianki. Do zakażenia przypadkowego dochodzi zwykle w wyniku autozaszczepienia, kiedy pacjent dotyka miejsca szczepienia, a następnie pociera oko. Wirus krowianki może rozprzestrzeniać się z drenujących miejsc pierwotnego szczepienia do oczu, powiek, nosa i krocza. Może również wystąpić u osób, które są w bliskim kontakcie ze szczepionym, gdy wirus jest przenoszony z miejsca szczepienia do oka. Osoby, które dzielą łóżko lub są w bliskim kontakcie z osobą zaszczepioną, są bardziej narażone na przypadkowe zakażenie, a ryzyko jest również większe wśród osób, które nie zostały zaszczepione lub które utraciły odporność w wyniku poprzedniego szczepienia.
Istnieją doniesienia o odzwierzęcych zakażeniach wirusem krowianki. Możliwe pochodzenie, mechanizmy krążenia i rezerwuary tych odzwierzęcych zakażeń wirusem VACV są w dużej mierze nieznane. Przypuszcza się, że wirus VACV mógł pozostawać utajony w nieznanych rezerwuarach zwierząt przez dziesięciolecia, ponieważ zakażenie od niedawno zaszczepionych zwierząt domowych było stosunkowo częste podczas masowych kampanii szczepień przeciwko ospie w przeszłości.
Możliwe jest również zakażenie laboratoryjne, ponieważ wirus VACV jest szeroko stosowany w badaniach laboratoryjnych poświęconych wirusologii, immunologii i opracowywaniu szczepionek. Ponieważ wirus VACV pozostaje chorobotwórczy dla osób niezaszczepionych, pracownicy laboratorium, którzy mają do czynienia ze szczepami VACV, muszą otrzymać odpowiednią szczepionkę.
Diagnostyka
Rozpoznanie ospicy krowiankowej jest ustalane na podstawie wywiadu klinicznego i badania fizykalnego. W wywiadzie jest brana pod uwagę historia szczepień przeciwko ospie prawdziwej lub niedawnego bliskiego kontaktu z osobą zaszczepioną oraz klinicznego pojawienia się krost na powiece lub spojówce. Zakażenia wirusem krowianki są potwierdzane dodatnim wynikiem testu PCR. Potwierdzenie laboratoryjne jest rzadko potrzebne, ale zeskrobiny zmian chorobowych mogą wskazywać na obecność wirusa w kulturach błony kosmówkowo-omoczniowej lub ciałka Guarnieriego.
Przebieg ospicy krowiankowej może przypominać inne choroby oczu. Diagnostyka różnicowa krowianki powiek obejmuje:
- jęczmień,
- przegrodowe i oczodołowe zapalenie tkanki łącznej,
- zapalenie spojówek,
- atypową opryszczkę zwykłą.
Zapalenie rogówki wywołane przez krowiankę może czasem przypominać zapalenie wywołane przez opryszczkę pospolitą.
Leczenie
Leczenie ospicy krowiankowej obejmuje:
- Miejscowe leki przeciwwirusowe - są stosowane w leczeniu krowianki rogówki i spojówki lub w celu zapobiegania zajęciu rogówki i spojówek u pacjentów ze zmianami na powiekach. Miejscowe krople lub maści przeciwwirusowe stosuje się co 4 godziny przez 7 do 10 dni.
- Gamma-globulina - białka odpornościowe przeciw ospicy krowiankowej,
- Krowiankowa globulina odpornościowa,
- Miejscowa terapia steroidowa - często łączona z leczeniem przeciwwirusowym w celu leczenia zapalenia rogówki, jeśli rogówka jest nienaruszona, a czynna infekcja ustąpiła,
- Miejscowe i / lub doustne antybiotyki są stosowane w leczeniu nadkażenia bakteryjnego spojówki lub rogówki lub jako profilaktyka w przypadku przedprzegrodowego zapalenia tkanki łącznej u pacjentów z ciężkim zajęciem powiek.
Profilaktyka i badania
Wirus krowianki może rozprzestrzeniać się z drenujących miejsc pierwotnego szczepienia do oczu, powiek, nosa i krocza, powodując łagodne reakcje zapalne lub rzadziej poważniejsze zakażenie oczu. Miejsca szczepień należy przykryć bandażami ochronnymi, aby zapobiec miejscowemu rozprzestrzenianiu się i przypadkowemu zakażeniu. Wydalanie wirusa może nastąpić do 21 dni po szczepieniu.
Osoby zaszczepione w ciągu ostatnich 21 dni mogą również przenosić wirusa na niezaszczepione osoby.
W szczególności osoby te powinny unikać kontaktu z:
- małymi dziećmi,
- osobami z obniżoną odpornością,
- kobietami w ciąży,
- osobami z atopowym zapaleniem skóry.
Jeśli kontakt ten jest nieunikniony, osoby zaszczepione powinny zapewnić odpowiednią higienę rąk i założyć opatrunek okluzyjny w miejscu szczepienia, aby zapobiec nieumyślnemu przeniesieniu. Ryzyko powikłań ocznych można zmniejszyć, instruując pacjentów i osoby pozostające w bliskim kontakcie ze szczepionym, aby często myli ręce i unikali dotykania miejsca szczepienia i oczu. Osoby, które zostały zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej, powinny prawdopodobnie unikać stosowania soczewek kontaktowych do czasu ustąpienia strupa w miejscu szczepienia.
Względne przeciwwskazania okulistyczne do szczepienia przeciwko ospie prawdziwej obejmują alergiczne zapalenie spojówek, egzemę powiek i inne choroby świądowe oczu, w przypadku których może być większe prawdopodobieństwo autoinokulacji lub zmienionej odporności. Wirus krowianki nie powinien być podawany dzieciom w wieku poniżej 3 lat, osobom z zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego ani osobom z obniżoną odpornością.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: Pixabay.com
Więcej komentarzy...