Zespół Charlesa Bonneta

Zespół Charlesa Bonneta to schorzenie dotykające głównie osoby starsze ze znacznym upośledzeniem widzenia. Polega na występowaniu halucynacji wzrokowych,  którym nie towarzyszą inne objawy psychiczne, a chory jest w pełni świadomy ich nieprawdziwości. Nazwa pochodzi od nazwiska szwajcarskiego prawnika, przyrodnika i pisarza, który zauważył podobne objawy u swojego dziadka, cierpiącego na zaawansowaną zaćmę, i jako pierwszy opisał to schorzenie oraz powiązał jego występowanie z utratą wzroku.

Objawy

Halucynacje występują stale lub często nawracają i przyjmują najczęściej dwie postacie: albo prostych, geometrycznych form w jednolitych kolorach, albo złożonych obrazów ludzi, zwierząt czy przedmiotów, najczęściej takich, z którymi pacjent nie stykał się w przeszłości i nie są mu w żaden sposób znane. Omamom wzrokowym nie towarzyszą inne typy halucynacji (słuchowe, węchowe) ani przekonania urojeniowe. Nie stwierdza się również cech demencji, chorób neurologicznych czy psychicznych, choć objawom może towarzyszyć lęk i poczucie poważnego zagrożenia, mimo że pacjenci  mają zwykle świadomość, iż halucynacje są wytworem ich wyobraźni.

Przyczyny

U podłoża leżą choroby okulistyczne powodujące znaczne pogorszenie wzroku, w tym zaćma, jaskra czy zwyrodnienie plamki żółtej. Najczęściej rozwijają się one u osób starszych, stąd też pacjenci w podeszłym wieku są bardziej narażeni na zespół Charlesa Bonneta. Zauważono ścisły związek czasowy między gwałtownym pogorszeniem wzroku a wystąpieniem halucynacji. Dokładny mechanizm rozwoju schorzenia nie został wyjaśniony, jednak hipotezy mówią o tym, iż spowodowany upośledzeniem widzenia spadek liczby bodźców wzrokowych docierających do mózgu sprawia, iż układ nerwowy sam wytwarza fikcyjne obrazy w ramach kompensacji.

Diagnostyka

Nie ma specyficznych badań ani kwestionariuszy pozwalających rozpoznać  zespół Charlesa Bonneta. Podejrzenie choroby może wysnuć dowolny lekarz, któremu chory opowie o dręczących go objawach. Ostateczne rozpoznanie stawia jednak psychiatra, który musi najpierw wykluczyć inne schorzenia psychiczne czy neurologiczne mogące sprzyjać halucynacjom.

Leczenie

Zespół Charlesa Bonneta w zasadzie nie wymaga leczenia farmakologicznego, a halucynacje często ustępują samoistnie po kilku czy kilkunastu miesiącach. Niekiedy podaje się jednak leki stosowane zwykle w demencji, chorobach neurodegeneracyjnych czy depresji, choć ich skuteczność jest wątpliwa. Najważniejsze jest wyjaśnienie pacjentowi genezy objawów i uspokojenie, iż nie cierpi na żadną chorobę psychiczną. Aby doraźnie przerwać pojawianie się halucynacji, można chociażby zmienić oświetlenie w pomieszczeniu (np. zapalić światło, jeśli zwykle występują w ciemności), wykonać jakąś czynność fizyczną lub patrzeć na stały punkt przez kilkanaście sekund, po czym intensywnie zamrugać.

Profilaktyka i badania

Warto poinformować pacjentów ze znacznym upośledzeniem widzenia o możliwości wystąpienia zespołu Charlesa Bonneta oraz poinstruować ich, jak radzić sobie z objawami i towarzyszącym im lękiem.

Bibliografia

Poradnia.pl

Rnib.org.uk

Genetic and Rare Diseases Information Center

Nhs.uk

Autor

Zdjęcie profilowe lekarz Karolina Mruk Warszawa MedicalProgress
Karolina Mruk
lekarz

Warszawa

Wszystkie artykuły Wypełnij ankietę
Przyznane oceny
0.0

0 wszystkich ocen
Przyznaj apteczki i podziel się opinią
Zaloguj
Województwa
Miasta
Specjalizacje

Przedstawiono 1-2 z 2 znalezionych

Najnowsze aktualności ze świata medycyny