W całej Polsce dostępne są nowe szczepionki przeciw grypie na sezon 2019/2020. W tym roku, oprócz inaktywowanej szczepionki podawanej domięśniowo lub głęboko podskórnie po raz pierwszy w historii można zdecydować się na „żywą” szczepionkę donosową, która zarejestrowana jest wyłącznie dla dzieci między 2 a 18 rokiem życia. Kolejnym krokiem i szansą na jeszcze większe rozpowszechnienie szczepień ma być szczepionka na grypę w formie plastra przyklejanego na skórę. Twórcy innowacyjnego bezbolesnego szczepienia - naukowcy z Uniwersytetu w Rochester w stanie Nowy Jork -wierzą, że plaster ma szansę całkowicie zastąpić tradycyjne iniekcje. Badania nad jego skutecznością pokazały, że zastosowany u myszy wywołuje pożądaną odpowiedź immunologiczną chroniącą zwierzęta przed wirusem grypy.
Według artykułu opublikowanego w Journal of Investigative Dermatology nowa bezigłowa szczepionka indukuje układ odpornościowy w stopniu takim samym jak szczepionki we wstrzyknięciach. Cechuje się ponadto wyjątkowo niskim ryzkiem wywoływania działań niepożądanych, zarówno tych w miejscu podania, jak i ogólnoustrojowych.
Według profesora Benjamina L. Millera, współautora pomysłu, plaster bezigłowy swoją skutecznością, bezpieczeństwem i łatwością stosowania w istotny sposób przewyższa starsze prototypy plastrów szczepionkowych, które zawierają mikroigły naruszające barierę naskórkową.
Próby stworzenia szczepionki na grypę w formie plastra trwają już ponad piętnaście lat. Wykorzystywanymi dotychczas mechanizmami są elektroporacja, czyli generowanie pola elektrycznego zwiększającego przepuszczalność błon komórkowych dla substancji zawartej w szczepionce oraz system mikroigieł wnikających w głąb skóry. Niestety metody te okazały się zbyt skomplikowane i nie zawsze skuteczne, co uniemożliwiło ich wprowadzenie na rynek.
Przezskórny transport dużych cząsteczek białkowych szczepionki pozostawał trudny do osiągnięcia, ponieważ fizjologicznym zadaniem skóry jest stała ochrona przed wnikaniem obcych substancji.
Zespół amerykańskich badaczy uważnie przeanalizował ten słaby punkt wcześniejszych modeli plastrów i sformułował ciekawe wnioski. Pierwszym krokiem było wykorzystanie wiedzy, że istnieją stany, takie jak atopowe zapalenie skóry czy wyprysk, w których bariera naskórkowa staje się przejściowo przepuszczalna.
Podczas kolejnych badań potwierdzono, że za wytrzymałość i szczelność skóry odpowiada białko nazwane klaudyną-1, którego poziom jest znacznie obniżony u osób z alergicznymi chorobami skóry. Autorzy plastra wysnuli hipotezę, że możliwe jest odwracalne, miejscowe zakłócenie szczelności bariery naskórkowej na czas niezbędny do całkowitego wniknięcia szczepionki.
We współpracy z wydziałem chemii Uniwersytetu w Rochester rozpoczęto prace nad syntetycznymi białkami, które po związaniu się z klaudyną-1 zahamują jej aktywność i „rozszczelnią” barierę naskórkową. Ostatecznie po wielokrotnie powtarzanych badaniach in vitro udało się zidentyfikować peptyd, który czasowo uszkadzał barierę bez wywoływania dodatkowych efektów toksycznych.
Następnym krokiem było zaprojektowanie plastra ze szczepionką na grypę zawierającego otrzymane białko. W testach, w trakcie których myszy nosiły plaster na ogolonym grzbiecie przez 18-36 godzin potwierdzono, że syntetyczny peptyd inaktywujący klaudynę-1 otworzył barierę naskórkową. Po odklejeniu szczepionki bariera została odbudowana w ciągu 24 godzin.
Dodatkowo zaobserwowano, że plaster znacznie silniej pobudził odpowiedź układu odpornościowego w grupie myszy, które przed jego naklejeniem miały kontakt z wirusem grypy. W analogiczny sposób plaster powinien zadziałać u ludzi, gdyż dzieci już od pierwszych miesięcy życia są narażone na ekspozycje na chorbotwórczego wirusa.
Plaster ze szczepionką na grypę nie wymaga specjalnych warunków przechowywania ani podawania przez wykwalifikowany personel – może więc stać się szansą dla krajów słabiej rozwiniętych, z ograniczonym dostępem do tradycyjnych szczepionek. Wymaga jednak dalszych badań na szerszej grupie ludzi.
Źródła:
European Pharmaceutical Review
źródło grafiki: 123rf.com
Więcej komentarzy...