Płazińce, Platyhelminthes lub Platyhelminths to niesegmentowane bezkręgowce o miękkiej budowie, należące do grupy pasożytów, a więc organizmów które żywią się swoim gospodarzem - tzw żywicielem. Istnieje wiele pasożytów, które mogą zainfekować człowieka, najczęstsze z nich to płazińce oraz glisty. Do płazińców zaliczamy tasiemce, przywry oraz wirki, a choroby wywołane przez zakażenie tymi pasożytami to np. tasiemczyca, choroba motylicza (fascjoloza) paragonimoza czy schistomatoza.
Choroby pasożytnicze określane mianem parazytoz wywierają ogromny wpływ na zdrowie człowieka, zarażając ponad 200 milionów ludzi na całym świecie. Ryzyko zakażenia pasożytami jest wyższe w regionach wiejskich lub rozwijających się. Potencjalnie niebezpieczne są również miejsca, w których żywność i woda pitna mogą być zanieczyszczone, a warunki sanitarne są gorsze.
Zarówno z rodzaju płazińców, jak i obleńców występuje wiele gatunków pasożytniczych, które są zaraźliwe dla ludzi. Wielu z tych infekcji można zapobiec, dokładnie gotując jedzenie (szczególnie mięso) i przestrzegając zasad higieny.
Objawy
Chory często nie wie, że ma w sobie nieproszonego gościa. Choroby wywołane przez płazińce mogą długo nie dawać żadnych symptomów, niektóre objawy mogą być bardzo łagodne ale przewlekłe.
Najczęstsze objawy chorób pasożytniczych obejmują:
- nudności,
- brak apetytu,
- biegunkę,
- ból brzucha,
- utratę masy ciała,
- osłabienie,
- wymioty,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- bóle mięśni,
- kaszel,
- anemię.
Ponadto tasiemce mogą powodować:
- zmiany skórne,
- reakcję alergiczną,
- gorączkę,
- problemy neurologiczne, takie jak ataki drgawkowe.
Chociaż tasiemce u ludzi zwykle powodują niewiele objawów i są łatwe w leczeniu, czasami mogą powodować poważne, zagrażające życiu problemy. Dlatego ważne jest, aby szybko rozpoznać objawy i wiedzieć, jak chronić siebie i swoją rodzinę.
Przywrzyca nie powoduje żadnych objawów podczas początkowej infekcji. Wiele osób np. z paragonimozą nigdy nie odczuwa żadnych objawów. Kiedy pojawiają się objawy choroby, wynikają one z lokalizacji i aktywności robaków w organizmie, które zmieniają się z upływem czasu.
W pierwszym miesiącu po zarażeniu przyrwy rozprzestrzeniają się w jamie brzusznej, najczęściej w wątrobie wywołując chorobę zwaną motylicą wątrobową. Objawy mogą obejmować:
- skórne reakcje alergiczne,
- gorączka lub stany podgorączkowe,
- złe samopoczucie,
- powiększenie wątroby,
- niedokrwistość i niedobór żelaza,
- biegunkę,
- ból brzucha,
- swędzenie i pokrzywkę.
Gdy choroba pozostaje nieleczona, po jakimś czasie mogą wystąpić: narastająca żółtaczka, zmiany włókniste wokół pasożytów i zajętych przez nie przewodów żółciowych, oraz marskość wątroby.
Następnie pasożyty mogą przemieścić się z brzucha do klatki piersiowej. Tam mogą powodować objawy ze strony układu oddechowego, takie jak:
- kaszel,
- duszność,
- ból w klatce piersiowej (nasilony przez głęboki oddech lub kaszel).
Nawet u 25% osób hospitalizowanych z powodu paragonimozy pasożyty docierają do mózgu. Objawy mogą obejmować:
- bół głowy,
- gorączka,
- wymioty,
- podwójne widzenie,
- drgawki.
Przywry z rodzaju schistoma atakują sploty żylne miednicy mniejszej i tkanki, wywołując chorobę zwaną schistosomatozą. Objawy różnią się w zależności od części ciała, w których zamieszkują pasożyty, ale mogą obejmować:
- gorączkę,
- ból brzucha,
- kaszel,
- biegunkę,
- powiększenie wątroby i śledziony.
Przyczyny
Tasiemczyca:
To choroba wywołana zakażeniem tasiemcem nieuzbrojonym. Tym pasożytem można zarazić się pijąc wodę skażoną jajami lub larwami tasiemca oraz spożywając surowe lub niedogotowane mięso. Tasiemce bytują w jelicie cienkim człowieka. Stamtąd niektóre rodzaje tasiemców mogą wytwarzać jaja, które dojrzewają w larwy, a następnie migrują do innych części ciała.
Wiadomo, że sześć rodzajów tasiemców infekuje ludzi. Zazwyczaj identyfikuje się je na podstawie zwierząt, z których pochodzą - na przykład Taenia saginata z wołowiny, Taenia solium z wieprzowiny i Diphyllobothrium latum z ryb. Cykl życiowy tasiemców jest trzystopniowy: jajo, stadium niedojrzałe zwane larwami i stadium dorosłe, w którym robak może wyprodukować więcej jaj. Ponieważ larwy mogą dostać się do mięśni swoich żywicieli, zakażenie może wystąpić podczas jedzenia surowego lub niedogotowanego mięsa zakażonego zwierzęcia.
Istnieje również możliwość zarażenia się tasiemcem wieprzowym z pokarmów przygotowanych przez osobę zakażoną. Ponieważ jaja tasiemca są wydalane wraz z wypróżnianiem, osoba, która nie myje dobrze rąk, a następnie przygotowuje jedzenie, może zanieczyścić żywność.
Tasiemiec nieuzbrojony:
Ten rodzaj płazińca pasożytuje w jelicie cienkim, jego ostatecznym żywicielem jest człowiek, a pośrednim zwierzęta, w szczególności bydło. Tasiemcem nieuzbrojonym można zarazić się spożywając surowe lub niedogotowane mięso bydlęce. Najczęstszą postacią mięsa odpowiedzialną za zakażenia tym pasożytem jest tatar. Po spożyciu zainfekowanego surowego mięsa larwy dostają się do przewodu pokarmowego, najczęściej przyczepiają się do ścian jelita cienkiego, gdzie dojrzewają do dorosłego osobnika.
Tasiemiec uzbrojony:
Choć mniejszy od tasiemca nieuzbrojonego, uważany jest za najgorźniejszy spośród wszystkich rodzajów tasiemców. Głowka tego pasożyta uzborojona jest w dodatkową parę haczyków, dzięki czemu bardzo mocno przyczepia się do błony śluzowej jelita. Człowiek może zarazić się tym pasożytem w wyniku spożycia surowego mięsa świni lub dzika, a także jarzyn i owoców, na których znajdowały się jajeczka tasiemca. Larwy tasiemca uzbrojonego mogą przeniknąć przez błonę śluzową żołądka do naczyń krwionośnych, aby następnie przedostać się do mózgu, gałek ocznych, wątroby lub mięśni.
Tasiemiec bąblowcowy:
Larwy tego pasożyta wywołują bąblowicę. Człowiek może zarazić się poprzez kontakt z zakażonym zwierzęciem domowym takim jak pies czy kot. Nosicielem tasiemca bąblowcowego są również dzikie zwierzęta, które wydalają jaja pasożytów wraz z kałem skażając środowisko. Potencjalnym źródłem zakażenia mogą być też nieumyte warzywa czy owoce leśne.
Przywry:
Przywra wątrobowa to pasożytniczy robak. Infekcje u ludzi zwykle występują po spożyciu skażonych surowych lub niedogotowanych ryb słodkowodnych lub rukwi wodnej. Po połknięciu przywry wątrobowej przemieszczają się z jelit do dróg żółciowych w wątrobie, gdzie następnie żyją i rosną. Surowa rukiew wodna i inne rośliny słodkowodne są głównym źródłem przywr u ludzi. Do zarażenia może dojść po spożyciu zanieczyszczonej wody. Przywry zamieszkują jelita, krew lub tkanki, najczęściej osadzają się w wątrobie, stąd nazwa choroby motylica wątrobowa. Czasem przywra może umiejscowić się w płucach, wywołując chorobę zwaną paragonimozą, a także w mózgu lub w mięśniach.
Istnieje również kilka różnych gatunków przywr krwi, które infekują ludzi i występują one głównie w krajach tropikalnych. Żywią się komórkami krwi i powodują chorobę zwaną schistosomatozą. Choroba jest przenoszona przez pływanie w słodkiej wodzie skażonej zakażonymi ślimakami. Larwy, które opuściły ślimaki, przedostają się do organizmu człowieka wnikając w skórę i migrując do układu krążenia.
Diagnostyka
Przy podejrzeniu choroby pasożytniczej wykonywane są następujące badania:
Badanie fizykalne. Nieprawidłowe szmery oddechowe lub tkliwość brzucha obserwowane podczas badania klatki piersiowej lub brzucha przez lekarza będą stanowiły podstawę do dalszych badań.
Badanie kału oraz wymaz z odbytu to podstawowe badanie w diagnostyce chorób pasożytniczych. Próbka badana jest pod kątem obecności pasożytów, larw lub jaj.
Kolonoskopia może być przydatna, gdy próbki kału nie wskazują na obecność pasożytów jako przyczyny objawów. Może również pomóc wyeliminować inne przyczyny niepokojących symptomów.
Badania krwi. Duża liczba określonego rodzaju białych krwinek może sugerować infekcję pasożytniczą. We krwi mogą być obecne przeciwciała przeciwko pasożytom.
Mikroskopia plwociny. Jaja przywry można wykryć podczas badania wykrztuszonej plwociny pod mikroskopem.
Rentgen klatki piersiowej. W wyniku zakażenia mogą występować guzki w płucach, wydrążone obszary (cysty lub jamy) lub płyn wokół płuc (wysięk opłucnowy).
Tomografia komputerowa. Obrazy płuc o wysokiej rozdzielczości mogą zawierać bardziej szczegółowe informacje niż prześwietlenie klatki piersiowej. Również TK głowy lub brzucha może być nieprawidłowy, jeśli choroba pasożytnicza obejmuje mózg lub wątrobę.
Rezonans Magnetyczny. Obrazy mózgu o bardzo wysokiej rozdzielczości mogą zidentyfikować cysty lub obrzęk mózgu spowodowany np. paragonimozą.
Bronchoskopia. Lekarz może wprowadzić endoskop przez nos lub usta do płuc. Płazińce lub ich jaja są pobierane z próbek płynu płucnego.
Wykonuje się także badanie wydzieliny z dróg moczowo-płciowych, wymaz z jamy ustnej,oraz badanie płynu rdzeniowo-mózgowego.
Leczenie
Leczenie choroby pasożytniczej zawsze przebiega pod nadzorem lekarza. Rodzaj i długość leczenia może zależeć od rodzaju posiadanego pasożyta. Głównym sposobem leczenia są leki przeciwpasożytnicze. Ta rodzina leków może zabijać pasożyty i pomagać w ich usunięciu przez organizm.
Tasiemce są zwykle leczone lekami przyjmowanymi doustnie. Leki te paraliżują tasiemce, które opuszczają jelita i wydostają się z organizmu wraz z wypróżnieniami. Jeśli pasożyty są duże, chory może odczuwać skurcze, podczas leczenia. Po kilku miesiącach od zakończenia leczenia zostaną pobrane próbki kału aby ocenić czy wszystkie pasożyty opuściły organizm.
Podobnie przebiega leczenie chorób wywołanych obecnością przywr. Możliwe jest całkowite wyeliminowanie tych pasożytów. Infekcja jest zwykle leczona lekiem podawanym doustnie, zwykle w jednej lub dwóch dawkach, a większość ludzi dobrze reaguje na to leczenie.
Krótki cykl kortykosteroidów jest czasami przepisywany w ostrych fazach choroby pasożytniczej o ciężkim przebiegu. Zabieg chirurgiczny jest wymagany w przypadku powiązanych długoterminowych powikłań, takich jak zapalenie dróg żółciowych.
Profilaktyka i badania
Poniższe wskazówki mogą pomóc w zapobieganiu zakażenia płazińcami:
- Unikanie konsumpcji surowego lub niedogotowanego mięsa, ryb ani drobiu,
- Unikanie zanieczyszczenia krzyżowego podczas przygotowywania posiłków, trzymając mięso oddzielnie od innych produktów,
- Częsta dezynfekcja wszystkich desek do krojenia, przyborów i blatów, które miały kontakt z surowym mięsem,
- Niespożywanie surowej rzeżuchy ani innych roślin słodkowodnych,
- Unikanie chodzenia boso w miejscach, w których gleba może być zanieczyszczona odchodami,
- Bezpieczne usuwanie odpadów zwierzęcych.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 123rf
Więcej komentarzy...