Napięciowe bóle głowy są najczęstszym rodzajem bólu głowy, uważane często za zwykłe, codzienne bóle głowy. Ból głowy typu napięciowego to nawracające epizody bólu głowy trwające od kilku minut do kilku tygodni. Ból ma zazwyczaj charakter ucisku lub napięcia, o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego, często ma charakter obustronny i nie pogarsza się wraz z rutynową aktywnością fizyczną.
Ból głowy typu napięciowego jest najczęstszą formą bólu głowy, jednak większość pacjentów zmagających się z tym bólem nigdy nie konsultuje się z lekarzem. W razie potrzeby leczą się bez lekami przeciwbólowymi dostępymi bez recepty. Czasami jednak napięciowe bóle głowy mogą mieć częsty lub przewlekły charakter, powodując tym samym poważne problemy zdrowotne i wielkie cierpienia dotkniętych osób.
Objawy
Objawy bólu głowy związane z napięciem obejmują:
- tępy ból głowy
- ucisk wokół czoła, po bokach i z tyłu głowy przypominający uciskającą opaskę
- tkliwość wokół czoła, skóry głowy i szyji
Ból jest zwykle łagodny lub umiarkowany, ale może mieć również bardzo silne natężęnie. Bóle głowy związane z napięciem dzielą się na dwie główne kategorie - bóle:
1. Epizodyczne bóle głowy mogą trwać od 30 minut do tygodnia. Częste epizodyczne bóle głowy występują rzadziej niż 15 dni w miesiącu przez co najmniej trzy miesiące, mogą jednak stać się przewlekłe.
2. Przewlekłe napięciowe bóle głowy trwają godziny i mogą mieć charakter ciągły. Jeśli bóle głowy występują 15 lub więcej dni w miesiącu przez co najmniej trzy miesiące, są uważane za przewlekłe.
Przyczyny
Pomimo licznych badań klinicznych i neurofizjologicznych dokładna przyczyna napięciowego bólu głowy pozostaje nieuchwytna. Dostępne dane sugerują jednak, że okołooczaszkowe mięśniowo-powięziowe mechanizmy prawdopodobnie mają znaczenie w epizodycznym charakterze bólu, podczas gdy nadwrażliwość ścieżek bólowych w ośrodkowym układzie nerwowym, wynikająca z przedłużonych bodźców nocyceptywnych z tkanek mięśniowo-powięziowych okołooczaszkowych wydaje się być odpowiedzialna za konwersję z epizodycznego do przewlekłego bólu.
Inne czynniki wywołujące bóle głowy związane z napięciem obejmują:
- stres, niepokój,
- alkohol,
- zmęczenie,
- odwodnienie,
- nieregularne posiłki,
- brak aktywności fizycznej,
- sztuczne oświetlenie,
- palenie tytoniu,
- przeziębienie lub grypa,
- infekcja zatok,
- kofeina,
- nieprawidłowa postawa ciała.
Diagnostyka
Rozpoznanie napięciowego bólu głowy jest zasadniczo kliniczne i opiera się wyłącznie na objawach. Testy laboratoryjne nie potwierdzają diagnozy, pomagają jedynie wykluczyć inne jednostki chorobowe. Dlatego obowiązkowy jest dobry i szczegółowy wywiad kliniczny oraz staranne badania fizykalne i neurologiczne. Badanie fizykalne powinno obejmować ręczne badanie palpacyjne mięśni okołowierzchołkowych w celu zidentyfikowania punktów tkliwych i punktów spustowych.
Leczenie
Leczenie bólów głowy typu napięciowego można podzielić na farmakologiczne i niefarmakologiczne. Obie te strategie można zastosować zarówno w leczeniu ostrym, jak i profilaktycznym. Dla pacjentów z częstym bólem głowy typu epizodycznego proste leki przeciwbólowe i NLPZ stanowią podstawę terapii. Aspiryna (500 mg i 1000 mg), acetaminofen (1000 mg) są według losowych badań skuteczne. Nie ma stałej różnicy w skuteczności między aspiryną i acetaminofenem. Wykazano również skuteczność niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) takich jak ibuprofen (200–400 mg), naproksen (375–550 mg), ketoprofen (25–50 mg) i diklofenak (50–100 mg).
Najbardziej skutecznym lekiem w zapobieganiu nawrotom jest amitryptylina. Leczenie rozpoczyna się od małej dawki (10 mg do 25 mg na dobę) i stopniowo zwiększa w razie potrzeby.
Stwierdzono, że leczenie niefarmakologiczne w postaci terapii relaksacyjnej i biofeedbacku jest równie skuteczne jak farmakoterapia.
Trening biofeedback uczy kontrolowania niektórych reakcji fizjologicznych pomaga zmniejszyć natężenie bólu. Podczas sesji biofeedbacku pacjent podłączony jest do urządzenia, które monitoruje i przekazuje informacje zwrotne na temat funkcji organizmu, takich jak napięcie mięśni, temperatura, praca fal mózgowych, tętno i ciśnienie krwi. Następnie dzięki regularnych treningom uczony jest jak regulować te parametry, czyli zmniejszać napięcie mięśni, spowalniać tętno, kontrolować napięcie emocjonalne czy prawidłowo oddychać.
Terapia poznawczo-behawioralna uczy jak skutecznie radzić sobie ze stresem. Pacjentów uczy się wtedy rozpoznawania myśli i przekonań, które generują napięcie i nasilają bóle głowy. W skutek terapii pacjent uczy się również technik autoregulacyjnych oraz strategii radzenia sobie z bólem, co pomaga zmniejszyć częstotliwość i nasilenie bólów głowy. Pacjentów zachęca się do prowadzenia dzienniczków bólu, które pomogą ustalić przyczynę bólu głowy. Pacjent notuje codzienne posiłki, leki, zajęcia i wszelkie sytuacje, które powodują stres.
Fizjoterapia obejmuje poprawę postawy, relaksację, programy ćwiczeń, ultradźwięki i stymulację elektryczną.
Nauka technik relaksacyjnych obejmuje głębokie oddychanie, progresywną relaksację mięśni, jogę czy medytację.
Akupunktura jest alternatywną formą terapii, która może zmniejszyć stres i napięcie poprzez zastosowanie cienkich igieł w określonych obszarach ciała.
Profilaktyka i badania
Zapobieganie nawrotom ataków bólowych w pierwszej kolejności powinno uwzględniać dwa zagadnienia. Po pierwsze, należy unikać znanych wyzwalaczy. Na przykład brak posiłku czy nadmiar kofeiny może wywołać atak bólu, podobnie jak w migrenie. Istnieją nowe dowody na to, że estrogeny mogą wyzwalać napięciowe bóle głowy, dlatego należy rozważyć ich odstawienie jeśli jest to wskazane.
Po drugie, nadużywanie leków przeciwbólowych powinno zostać zidentyfikowane i odpowiednio potraktowane terapeutycznie, ponieważ może stać się przyczyną wtórnych polekowych bólów głowy, co znacznie utrudni proces leczenia.
Za profilaktykę uważa się również regularne ćwiczenia relaksacyjne, treningi biofeedback oraz terapię poznawczo-behawioralną.
Według badań najbardziej skuteczną formą leczenia i profilaktyki jest wielokierunkowa terapia składająca się z metod farmakologicznych i niefarmakologicznych. Takie postępowanie lczenicze jest bardziej skuteczne niż stosowanie monoterapii.
Ponadto zdrowy tryb życia może miec duże znaczenie i pomóc w zapobieganiu nawrotom bólu głowy.
Warto wtedy zadbać o:
- odpowienią ilość snu,
- zrezygować z palenia tytoniu,
- uprawiać regularne ćwiczenia,
- jadać regularne, zbilansowane posiłki,
- spożywać duże ilości wody,
- ograniczyć alkohol, kofeinę i cukry.
Bibliografia
Grafika: 123rf.com
Więcej komentarzy...