Nowotwór sutka to rak, który rozwija się w komórkach piersi. Pierś składa się z trzech głównych elementów:
- zrazików,
- przewodów,
- tkanki łącznej.
Zraziki to gruczoły produkujące mleko, a kanały to ścieżki, które doprowadzają mleko z gruczołów do sutka. Tkanka łączna (która składa się z tkanki włóknistej i tłuszczowej) otacza i utrzymuje wszystko razem. Większość nowotworów piersi ma swój początek w przewodach lub zrazikach. Rak może również wystąpić w tkance tłuszczowej lub włóknistej tkance łącznej w piersi. Niekontrolowane komórki rakowe często atakują inne zdrowe tkanki piersi i mogą przemieszczać się do węzłów chłonnych pod pachami. Rak piersi może rozprzestrzeniać się poza pierś przez naczynia krwionośne i naczynia limfatyczne.
Po raku skóry, nowotwór piersi jest najczęściej rozpoznawanym rakiem u kobiet. W rzadkich przypadkach nowotór piersi może wystąpić również u mężczyzn. Nowotwory sutka najczęściej dotyczą kobiet między 40 a 70 rokiem życia, choć zdarzają się też u młodszych kobiet. Istnieje duża szansa na wyleczenie, jeśli choroba zostanie wykryta na wczesnym etapie.
Nowotwory sutka dzieli się na dwie główne kategorie: „inwazyjne” i „nieinwazyjne” lub in situ. Podczas gdy rak inwazyjny rozprzestrzenia się z przewodów piersiowych lub gruczołów do innych części piersi, rak nieinwazyjny nie rozprzestrzenia się z pierwotnej tkanki.
Te dwie kategorie są używane do opisania najczęstszych typów raka piersi, które obejmują:
- Rak przewodowy in situ (DCIS) jest schorzeniem nieinwazyjnym. W przypadku DCIS komórki rakowe są ograniczone do przewodów w piersi i nie atakują otaczającej pierś tkanki.
- Rak zrazikowy in situ (LCIS) to rak, który rośnie w gruczołach piersi produkujących mleko. Podobnie jak DCIS, komórki rakowe nie atakują otaczającej tkanki.
- Inwazyjny rak przewodowy sutka (IDC) to najczęstszy rodzaj raka piersi. Ten typ nowotworu zaczyna się w przewodach mlecznych piersi, a następnie atakuje pobliskie tkanki. Gdy rak piersi rozprzestrzenia się na tkankę poza przewodami mlecznymi, może dać przerzuty na inne pobliskie narządy i tkanki.
- Inwazyjny rak zrazikowy sutka (ILC) najpierw rozwija się w zrazikach piersi i nacieka pobliską tkankę.
Inne, mniej powszechne rodzaje raka piersi obejmują:
- Choroba Pageta sutka. Ten typ raka piersi zaczyna się w kanalikach sutka, ale w miarę wzrostu zaczyna atakować skórę i otoczkę brodawki.
- Guz liściasty tobardzo rzadki rodzaj raka piersi rośnie w tkance łącznej piersi. Większość z tych guzów jest łagodna, ale niektóre mają charakter złośliwy.
- Angiosarcoma to rak, który rośnie na naczyniach krwionośnych lub naczyniach limfatycznych w piersi.
- Zapalny rak piersi (IBC) jest rzadkim, ale agresywnym typem raka piersi. IBC stanowi tylko od 1 do 5% wszystkich przypadków raka piersi
Wskaźniki przeżywalności raka piersi wzrosły, a liczba zgonów związanych z tą chorobą stale spada, głównie z powodu takich czynników, jak wczesne wykrycie, nowe spersonalizowane podejście do leczenia i lepsze zrozumienie choroby.
Objawy
Nowotory sutka we wczesnym stadium mogą nie powodować żadnych objawów. W wielu przypadkach guz może być zbyt mały, aby go wyczuć, ale na mammogramie będą widoczne już nieprawidłowości. Pierwszym zauważalnym objawem jest zwykle guzek lub obszar zgrubiałej tkanki piersi.
Większość guzków piersi nie jest rakowych, ale każda nowa zmiana w piersi wymaga niezwłocznej kontroli u lekarza.
Każdy rodzaj raka piersi może powodować różne objawy. Wiele z tych objawów jest podobnych, ale niektóre mogą się różnić. Objawy najczęstszych nowotworów piersi obejmują:
- Guzek piersi lub zgrubienie tkanki, które wydaje się inne niż otaczająca tkanka i powstało niedawno,
- Ból piersi,
- Czerwona, popękana skóra na całej piersi,
- Obrzęk całej piersi lub jej części,
- Wydzielina z sutka inna niż mleko matki,
- Krwawa wydzielina z sutka,
- Łuszczenie się skóry na sutkach lub piersi,
- Nagła, niewyjaśniona zmiana kształtu lub rozmiaru piersi,
- Wciągnięcie brodawki,
- Zmiany w wyglądzie skóry piersi,
- Powiększenie węzłów chłonnych (guzek lub obrzęk pod pachą).
Wystąpienie tych objawów nie musi to oznaczać raka piersi. Na przykład ból piersi lub wyczuwalny guzek mogą być spowodowane łagodną torbielą. Należy jednak udać się do lekarza celem zbadania każdego nowego guzka wyczuwalnego w piersi.
Przyczyny
Rak piersi występuje, gdy niektóre komórki piersi zaczynają rosnąć nieprawidłowo. Komórki te dzielą się szybciej niż zdrowe komórki i gromadzą się, tworząc grudkę lub masę. Komórki mogą rozprzestrzeniać się (tworzyć przerzuty) przez pierś do węzłów chłonnych lub do innych części ciała. Rak piersi najczęściej zaczyna się od komórek w przewodach produkujących mleko (inwazyjny rak przewodowy). Rak piersi może również rozpocząć się w tkance gruczołowej zwanej zrazikami (inwazyjny rak zrazikowy) lub w innych komórkach lub tkankach w piersi.
Naukowcy zidentyfikowali czynniki genetyczne i hormonalne, związane ze stylem życia i środowiskowe, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka piersi. Ale nie jest jasne, dlaczego osoby spoza grup ryzyka chorują na raka, a nie chorują te potencjalnie zagrożone. Prawdopodobnie rak piersi jest spowodowany złożoną interakcją między składem genetycznym, a wpływem środowiskowym.
Lekarze szacują, że około 5 do 10 procent przypadków raka piersi jest związanych z mutacjami genów przekazywanymi przez pokolenia w rodzinie. Zidentyfikowano szereg dziedzicznych zmutowanych genów, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo raka piersi. Najbardziej znane to gen 1 raka piersi (BRCA1) i gen 2 raka piersi (BRCA2), z których oba znacznie zwiększają ryzyko zachorowań na nowotowory sutka i jajnika.
Czynniki związane ze zwiększonym ryzykiem raka piersi obejmują:
- Płeć żeńska - Kobiety są znacznie bardziej narażone na raka piersi niż mężczyźni.
- Wiek - Ryzyko raka piersi wzrasta wraz z wiekiem.
- Wcześniejsze zachorowania na nowotwory.
- Zachorowania na raka piersi w rodzinie. Jeśli u kogoś z bliskiej rodziny pacjenta zdiagnozowano raka piersi, szczególnie w młodym wieku, ryzyko zachorowania na raka piersi jest większe. Mimo to większość osób, u których zdiagnozowano raka piersi, nie ma rodzinnej historii choroby.
- Odziedziczone geny, które zwiększają ryzyko raka. Niektóre mutacje genów, które zwiększają ryzyko raka piersi, mogą być przekazywane z rodziców na dzieci. Najbardziej znane mutacje genów 0 BRCA1 i BRCA2 mogą znacznie zwiększyć ryzyko raka piersi i innych nowotworów, ale nie powodują, że rak jest nieunikniony.
- Długotrwałe narażenie na promieniowanie jonizujące.
- Otyłość zwiększa ryzyko raka piersi.
- Rozpoczęcie miesiączki w młodszym wieku, przed ukończeniem 12 roku życia zwiększa ryzyko raka piersi.
- Początek menopauzy w starszym wieku.
- Urodzenie pierwszego dziecka w starszym wieku. Kobiety, które urodziły swoje pierwsze dziecko po 30 roku życia, mogą mieć zwiększone ryzyko raka piersi.
- Kobiety, które nigdy nie były w ciąży, mają większe ryzyko zachorowania na raka piersi.
- Terapia hormonalna po menopauzie. Kobiety, które przyjmują leki hormonalne zawierające estrogen i progesteron w celu leczenia objawów menopauzy, mają zwiększone ryzyko raka piersi. Ryzyko raka piersi zmniejsza się, gdy kobiety przestają przyjmować te leki.
- Nadużywanie alkoholu.
- Gęsta tkanka gruczołowa piersi.
Diagnostyka
Aby ustalić przyczynę objawów lekarz oprócz badania piersi przeprowadzi dokładne badanie fizykalne, oraz zleci wykonanie badań obrazowych.
Testy i procedury stosowane do diagnozowania raka piersi obejmują:
- Badanie piersi. Lekarz ginekolog zbada piersi i węzły chłonne pod pachą, wyczuwając wszelkie guzki lub inne nieprawidłowości.
- Mammografia to prześwietlenie piersi. Mammogramy są powszechnie używane do badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Jeśli nieprawidłowość zostanie wykryta na mammografii przesiewowej, lekarz może zalecić mammografię diagnostyczną w celu dalszej oceny tej nieprawidłowości.
- USG piersi służy określeniu, czy nowy guzek piersi jest masą stałą, czy torbielą wypełnioną płynem.
- Biopsja jest jedynym ostatecznym sposobem na postawienie diagnozy raka piersi. Podczas biopsji lekarz używa specjalistycznej igły sterowanej promieniami rentgenowskimi lub innym badaniem obrazowym, aby wydobyć rdzeń tkanki z podejrzanego obszaru. Jeśli próbka wykaże zmianę o charakterze nowotworym, laboratorium może przeprowadzić dalsze badania, aby ocenić jaki to typ nowotworu.
- Rezonans magnetyczny piersi (MRI) pozwoli na szczegółowe zdjęcia obszarów wewnątrz piersi.
W przypadku zdiagnozowania raka piersi wykonuje się dodatkowe badania, aby dowiedzieć się, czy doszło do przerzutów komórek rakowych w piersi lub do innych części ciała. O stadium raka piersi decyduje to, czy rak występuje tylko w piersi, w węzłach chłonnych, czy też rozprzestrzenił się poza pierś. Rodzaj i stadium raka piersi mówią lekarzom, jakiego rodzaju leczenia wymaga pacjent.
Leczenie
Jeśli rak zostanie wykryty na wczesnym etapie, można go leczyć, zanim dojdzie do przerzutów na inne części ciała. Rodzaj operacji i późniejsze leczenie będą zależeć od rodzaju i stadium nowotworu.
Rak piersi jest leczony za pomocą terapii wielokierunkowej:
- Zabieg chirurgiczny,
- Chemoterapia,
- Radioterapia,
- Terapia hormonalna,
- Terapia celowana.
Chirurgia jest zwykle pierwszym rodzajem leczenia, po którym następuje chemioterapia lub radioterapia lub, w niektórych przypadkach, leczenie hormonalne lub celowane. W celu usunięcia guzka w piersi można zastosować kilka rodzajów operacji, w tym:
- Lumpektomia. Ta procedura usuwa guz i część otaczającej tkanki, pozostawiając resztę piersi nienaruszoną.
- Mastektomia. W tym zabiegu chirurg usuwa całą pierś, w przypadku podwójnej mastektomii usuwane są obie piersi.
- Biopsja węzła wartowniczego. Ta operacja usuwa kilka węzłów chłonnych, które są odprowadzane z guza. Metoda ta pozwala na uniknięcie niepotrzebnego wycinania całego układu chłonnego pachy.
- Limfadenektomia lub rozwarstwienie węzłów chłonnych pachowych. Jeśli węzły chłonne usunięte podczas biopsji węzła wartowniczego zawierają komórki rakowe, lekarz może usunąć dodatkowe węzły chłonne.
- Profilaktyczna mastektomia kontralateralna. Mimo że rak piersi może występować tylko w jednej piersi, niektóre kobiety decydują się na profilaktyczną mastektomię po drugiej stronie. Ta operacja usuwa zdrową pierś, aby zmniejszyć ryzyko ponownego zachorowania na raka piersi.
Po lumpektomii powszechnie stosuje się promieniowanie zewnętrzne całej piersi. Brachyterapia piersi może być opcją po lumpektomii, jeśli chory ma niskie ryzyko nawrotu raka. Lekarze mogą również zalecić radioterapię ściany klatki piersiowej po mastektomii w przypadku większych nowotworów piersi lub nowotworów, które rozprzestrzeniły się na węzły chłonne.
Jeśli istnieje wysokie ryzyko nawrotu lub rozprzestrzenienia się raka na inną część ciała, lekarz może zalecić chemioterapię (podanie leków cytostatycznych niszczących komórki rakowe) po operacji, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu raka. Chemioterapia jest również stosowana przed operacją u kobiet z większymi guzami piersi. Celem jest zmniejszenie guza do rozmiaru, który ułatwi jego usunięcie chirurgiczne. Chemioterapię stosuje się również u kobiet, u których doszło już do przerzutów na inne części ciała.
Terapia hormonalna jest stosowana w leczeniu typu nowotworu wrażliwego na hormony. Lekarze określają te nowotwory jako raki z dodatnim receptorem estrogenowym (ER-dodatnim) i z dodatnim receptorem progesteronu (PR-dodatnim). Estrogen i progesteron, dwa żeńskie hormony, mogą stymulować wzrost guzów raka piersi. Terapia hormonalna działa poprzez blokowanie produkcji tych hormonów przez organizm lub przez blokowanie receptorów hormonów na komórkach nowotworowych. To działanie może pomóc spowolnić i prawdopodobnie zatrzymać wzrost raka. Terapię hormonalną można stosować przed lub po operacji lub innym leczeniu, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby.
Ukierunkowane leczenie farmakologiczne (terapia celowana) atakuje określone nieprawidłowości w komórkach nowotworowych. Na przykład kilka leków do terapii celowanej koncentruje się na białku, zwanym receptorem ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2 (HER2), które wytwarzane jest w nadmiarze. Białko pomaga komórkom raka piersi rosnąć i przetrwać. Celując w komórki, które wytwarzają zbyt dużo HER2, można uszkodzić komórki rakowe, oszczędzając jednocześnie zdrowe komórki.
Dostępne są leki celowane, które koncentrują się na innych nieprawidłowościach w komórkach nowotworowych. Terapia celowana jest aktywnym obszarem badań nad rakiem.
Profilaktyka i badania
Chociaż istnieją czynniki ryzyka, których nie da się kontrolować, prowadzenie zdrowego stylu życia, regularne badania przesiewowe i podejmowanie wszelkich środków zapobiegawczych zalecanych przez lekarza może pomóc zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi. Nadwaga lub otyłość powodują wytwarzanie większej ilości estrogenu, co może zwiększać ryzyko raka piersi. Bardzo ważne jest więc utrzymywanie zdrowej wagi poprzez odpowiednią dietę i regularne ćwiczenia fizyczne i nienadużywanie alkoholu.
Regularne wykonywanie badania piersi pomoże we wczesnym wykryciu wszelkich niepokających zmian, co znacznie wpływa na szanse pełnego wyleczenia. Samobadanie piersi najlepiej wykonywać raz w miesiącu, o tej samej porze. Równie ważne jest regularne wykonywanie badań takich jak usg piersi podczas wizyty u ginekologa czy badanie mammograficzne.
W przypadku historii chorób nowotworowych sutka w rodzinie i zagrożenia mutacją BRCA1 lub BRCA2, należy omówić z lekarzem możliwości postępowania diagnostycznego i profilaktycznego.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 123.rf
Więcej komentarzy...