Tętniak mózgu, znany również jako tętniak naczyń mózgowych lub tętniak wewnątrzczaszkowy, jest zaburzeniem naczyniowo-mózgowym, w którym osłabienie ściany tętnicy lub żyły mózgowej powoduje miejscowe rozszerzenie lub uwypuklenie naczynia krwionośnego. Gdy krew przepływa przez osłabione naczynie krwionośne, ciśnienie krwi powoduje, że mały obszar wybrzusza się na zewnątrz jak balon. Tętniak urosnąć do wielkości małej jagody.
Tętniak mózgu może przeciekać lub pęknąć, powodując krwawienie do mózgu (udar krwotoczny). Większość tętniaków mózgu powoduje zauważalne objawy tylko wtedy, gdy dojdzie do ich pęknięcia. Najczęściej pęknięty tętniak mózgu występuje w przestrzeni między mózgiem, a cienkimi tkankami pokrywającymi mózg. Prowadzi to do niezwykle poważnego stanu zwanego krwotokiem podpajęczynówkowym, w którym krwawienie spowodowane pękniętym tętniakiem może powodować rozległe uszkodzenie mózgu. Pęknięty tętniak zagraża życiu i wymaga natychmiastowego leczenia.
Objawy
Chociaż tętniaki mózgu brzmią niepokojąco, większość z nich nie powoduje objawów ani problemów zdrowotnych. Rodzaj objawów tętniaka zależy od tego, czy dochodzi do pęknięcia, czy nie.
Nagły, silny ból głowy jest kluczowym objawem pękniętego tętniaka. Ten ból głowy jest często opisywany jako „najgorszy ból głowy” w życiu.
Objawy pękniętego tętniaka mózgu:
- Intensywny ból głowy, który pojawia się nagle
- Utrata przytomności
- Nudności i wymioty
- Senność
- Utrata równowagi
- Sztywny kark
- Rozszerzone źrenice
- Wrażliwość na światło
- Nagłe niewyraźne lub podwójne widzenie
- Opadająca powieka
- Dezorientacja
- Drgawki
- Niedowład
- Afazja (zaburzenie mowy)
- W ciężkich przypadkach może dojść do śpiączki lub śmierci
Nieuszkodzony tętniak mózgu może nie dawać żadnych objawów, zwłaszcza jeśli jest mały. Jednak większy, nieuszkodzony tętniak może naciskać na tkanki mózgowe i nerwy, prawdopodobnie powodując:
- Ból nad i za jednym okiem
- Rozszerzone źrenica
- Zaburzenie widzenia lub podwójne widzenie
- Drętwienie jednej strony twarzy
Nagły i intensywny ból głowy może być również symptomem przeciekającego tętniaka (krwawienia wartowniczego). To może być znak, że wkrótce nastąpi pełne pęknięcie.
Przyczyny
Tętniaki mózgu są spowodowane osłabieniem ścian naczyń krwionośnych w mózgu. Może się tak zdarzyć z kilku powodów, chociaż dokładna przyczyna nie zawsze jest jasna. Tętniaki wewnątrzczaszkowe mogą być wynikiem chorób nabytych w ciągu życia lub uwarunkowań genetycznych. Mózg wymaga dużej ilości krwi dostarczanej przez 4 główne naczynia krwionośne biegnące w górę szyi i do mózgu. Te naczynia krwionośne dzielą się na coraz mniejsze naczynia w ten sam sposób, w jaki pień drzewa dzieli się na gałęzie i gałązki. Większość tętniaków rozwija się w miejscach, gdzie naczynia krwionośne dzielą się i rozgałęziają, ponieważ te obszary są często słabsze.
Wiele czynników może przyczyniać się do osłabienia ściany tętnicy i zwiększać ryzyko tętniaka mózgu lub pęknięcia tętniaka. Tętniaki mózgu występują częściej u dorosłych niż u dzieci i częściej u kobiet niż u mężczyzn. Najczęstsze czynniki ryzyka rozwoju tętniaków mózgu obejmują nadciśnienie, palenie tytoniu, alkoholizm i otyłość. Wysokie ciśnienie krwi może wywierać zwiększony nacisk na ściany naczyń krwionośnych w mózgu, zwiększając ryzyko rozwoju tętniaka. Używanie kokainy jest również związane z rozwojem tętniaków wewnątrzczaszkowych.
Inne czynniki ryzyka rozwoju tętniaków mózgu:
- Wysokie ciśnienie krwi
- Miażdżyca, choroba, w której tłuszcz gromadzi się w ścianach tętnic
- Zaburzenia tkanki łącznej, takie jak zespół Ehlersa-Danlosa, które osłabiają naczynia krwionośne
- Wielotorbielowatość nerek, dziedziczne zaburzenie, które powoduje wypełnione płynem worki w nerkach i zwykle zwiększa ciśnienie krwi
- Uraz głowy
- Zakażenie
- Rak lub guzy głowy i szyi
- Nieprawidłowości przy urodzeniu, takie jak splątane naczynia krwionośne w mózgu, nieprawidłowo wąska aorta (koarktacja aorty) lub malformacja tętniczo-żylna mózgu
- Historia rodzinna tętniaków mózgu
Niektóre rodzaje tętniaków mogą wystąpić po urazie głowy (tętniak rozwarstwiający) lub w wyniku pewnych infekcji krwi (tętniak grzybiczy).
Część z tych czynników ryzyka rozwijają się z czasem, inne są obecne przy urodzeniu.
Diagnostyka
Tętniak mózgu jest zwykle diagnozowany za pomocą kilku testów diagnostycznych w postaci:
- rezonansu magnetycznego i angiografii (angio-MR)
- tomografii komputerowej i angiografii (angio-TK) oraz nakłucia lędźwiowego.
Rezonans magnetyczny jest zwykle używany do poszukiwania niepękniętych tętniaków w mózgu.
Tomografia komputerowa jest zwykle preferowana, jeśli uważa się, że doszło do pęknięcia tętniaka i występuje krwawienie do mózgu (krwotok podpajęczynówkowy). Te metody mają ograniczoną czułość w diagnostyce małych tętniaków i często nie mogą być stosowane do specyficznego odróżnienia ich od poszerzeń lejków bez wykonania formalnego angiogramu. Podczas tej procedury, zwanej również arteriogramem mózgowym, lekarz wprowadza cienką, elastyczną rurkę (cewnik) do dużej tętnicy – zwykle w pachwinie – i przeciąga ją przez serce do tętnic w mózgu. Specjalny barwnik wstrzyknięty do cewnika dociera do tętnic w mózgu. Seria zdjęć rentgenowskich może następnie ujawnić szczegóły dotyczące stanu tętnic i wykryć tętniaka. Ten test jest bardziej inwazyjny niż inne i jest zwykle używany, gdy inne testy diagnostyczne nie dostarczają wystarczających informacji.
W niektórych przypadkach pęknięty tętniak nie jest wykrywany przez tomografię komputerową. Jeśli wynik tomografii komputerowej jest ujemny, ale istnieje podejrzenie pęknięcie tętniaka na podstawie objawów chorego, zwykle zostanie przeprowadzone badanie zwane nakłuciem lędźwiowym. Ustalenie, czy tętniak jest pęknięty, ma kluczowe znaczenie dla diagnozy. Nakłucie lędźwiowe jest złotym standardem techniki określania pęknięcia tętniaka (krwotoku podpajęczynówkowego). Nakłucie lędźwiowe to zabieg, w którym do dolnej części kręgosłupa wprowadza się igłę w celu pobrania próbki płynu mózgowo-rdzeniowego, który otacza mózg i rdzeń kręgowy. Płyn ten można analizować pod kątem oznak krwawienia.
Leczenie
Tętniaki mózgu można leczyć chirurgicznie, jeśli pękły lub istnieje ryzyko, że tak się stanie. Operacja profilaktyczna jest zwykle zalecana tylko wtedy, gdy istnieje wysokie ryzyko pęknięcia. Dzieje się tak, ponieważ operacja wiąże się z ryzykiem potencjalnie poważnych powikłań, takich jak uszkodzenie mózgu lub udar.
Istnieją dwie popularne opcje leczenia pękniętego tętniaka mózgu.
Klip chirurgiczny to zabieg mający na celu zamknięcie tętniaka. Neurochirurg usuwa część czaszki, aby uzyskać dostęp do tętniaka i lokalizuje naczynie krwionośne, które zasila tętniak. Następnie umieszcza maleńki metalowy klips na szyjce tętniaka, aby zatrzymać dopływ krwi.
Zabieg neuroradiologiczny – embolizacja jest mniej inwazyjnym zabiegiem nie wymagającym otwarcia czaszki, polegającym na wypełnieniu tętniaka specjalnymi sprężynkami. Chirurg wprowadza wydrążoną plastikową rurkę (cewnik) do tętnicy, zwykle w pachwinie, i przeciąga ją przez ciało do tętniaka. Następnie używa drutu prowadzącego, aby wepchnąć miękki drut platynowy przez cewnik do tętniaka. Drut zwija się wewnątrz tętniak, zakłóca przepływ krwi i zasadniczo odcina tętniak od tętnicy.
Obie procedury stwarzają potencjalne ryzyko, w szczególności krwawienie wewenątrzmózgowe lub utratę przepływu krwi do mózgu. Embolizacja wewnątrznaczyniowa jest mniej inwazyjną i bezpieczniejszą metodą leczenia, ale może wiązać się z nieco większym ryzykiem konieczności powtórnego zabiegu w przyszłości z powodu ponownego otwarcia tętniaka.
Nowsze dostępne metody leczenia tętniaka mózgu obejmują rozdzielacze przepływu, cylindryczne implanty przypominające stent, które działają poprzez kierowanie przepływu krwi z dala od worka tętniaka. Przekierowanie zatrzymuje ruch krwi w tętniaku i w ten sposób stymuluje organizm do gojenia się, zachęcając do odbudowy tętnicy macierzystej. Przełączniki przepływu mogą być szczególnie przydatne w przypadku większych tętniaków, których nie można bezpiecznie leczyć innymi opcjami.
Profilaktyka i badania
Najlepszym sposobem zapobiegania tętniakowi lub zmniejszenia ryzyka jego rozrostu (choć nie zawsze będzie to możliwe) i ewentualnego pęknięcia jest unikanie czynności, które mogą uszkodzić naczynia krwionośne oraz podnosić ciśnienie krwi.
Konieczne jest wprowadzenie zmian stylu życia, aby pomóc obniżyć wysokie ciśnienie krwi poprzez:
- zdrowe odżywianie – w szczególności ograniczenie soli i spożywanie dużej ilości owoców i warzyw
- ograniczenie spożycia alkoholu – odradza się kobietom i mężczyznom regularne spożywanie więcej niż 14 jednostek tygodniowo
- utrzymanie prawidłowej wagi – nawet utrata kilku kilogramów nadwagi będzie miało duży wpływ na ciśnienie krwi i ogólny stan zdrowia
- regularne, umiarkowane ćwiczenia – aktywność fizyczna i regularne ćwiczenia obniżają ciśnienie krwi, utrzymując serce i naczynia krwionośne w dobrej kondycji
- unikanie podnoszenia ciężkich rzeczy i treningu wysiłkowego, podnoszącego ciśnienie krwi
- ograniczenie kofeiny – w ramach zbilansowanej diety można pić herbatę, kawę i inne napoje bogate w kofeinę, ale ważne jest, aby napoje te nie były jedynym źródłem płynów.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 123rf.com
Więcej komentarzy...