NAFLD, czyli niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (ang. nonalcoholic fatty liver disease) to postępujące, przewlekłe schorzenie o przebiegu przypominającym alkoholowe uszkodzenie wątroby, lecz stwierdzane wyłącznie u osób bez wywiadu nadużywania napojów wysokoprocentowych w przeszłości. W wysoko rozwiniętych krajach cechy NAFLD występują u prawie 45% populacji, a jej częstość koreluje z epidemią otyłości i cukrzycy typu 2. Do spektrum NAFLD typowo zalicza się dwa rodzaje patologii wątroby– NAFL, czyli niealkoholowe stłuszczenie wątroby oraz NASH, czyli niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby charakteryzujące się znacznie gorszym rokowaniem.
Pierwsze opisy chorych z zapaleniem i stłuszczeniem wątroby niezwiązanym ze spożywaniem alkoholu pochodzą z 1962 roku. Wraz z rozwojem uprzemysłowienia i ułatwionym dostępem do pożywienia wątpliwej jakości częstość występowania NAFL oraz NASH w ostatnich latach istotnie wzrosła, stając się typową wątrobową manifestacją otyłości.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby też może zagrażać życiu
Większość społeczeństwa poważne choroby wątroby, takie jak jej marskość, niewydolność lub rak kojarzy wyłącznie z konsekwencjami wieloletniego alkoholizmu, nadużywania leków czy krwiopochodnych zakażeń wirusami, głównie HBV i HCV. Wyniki badań epidemiologicznych pokazują jednak, że to właśnie NAFLD stała się najczęstszą przewlekłą chorobą wątroby w krajach wysokorozwiniętych. Nowe zachorowania stwierdza się niezależnie od wieku, gdyż to nie wiek, lecz otyłość i jej powikłania metaboliczne są czynnikiem wywołującym stłuszczenie, zapalenie, a następnie postępujące włóknienie i marskość. Niealkoholowe stłuszczenie wątroby jest więc niczym innym jak wątrobową manifestacją zespołu metabolicznego w skład którego wchodzą: otyłość brzuszna, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia tolerancji glukozy, w tym cukrzyca typu 2. Szacuje się, że NAFLD występuje u 90% chorych ze znaczną otyłością i u 60-70% chorych na cukrzycę typu 2. O ile świadomość społeczna powikłań sercowo-naczyniowych otyłości jest dosyć duża, o tyle wciąż niewiele mówi się o jej powikłaniach wątrobowych - NAFLD, a zwłaszcza jego zaawansowana, zapalna postać (NASH) może bowiem powodować marskość wątroby z jej wszystkimi następstwami , a także predysponować do rozwoju złośliwego raka wątrobowokomórkowego.
Jakie są przyczyny NAFLD?
Etiopatogeneza niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby polega na gromadzeniu się w hepatocytach (komórkach wątrobowych) tłuszczu, którego późniejsza wywołuje stan zapalny w obrębie narządu (wówczas NAFL przechodzi w NASH związane z ryzykiem karcynogenezy). Ocenia się, że czynniki ryzyka NAFLD dotyczą ponad połowy społeczeństwa, gdyż należą do nich:
- Otyłość, zwłaszcza trzewna (otyłość brzuszna)
- Cukrzyca typu 2 wywołana insulinoopornością
- Dieta wysokokaloryczna, bogata w węglowodany, zwłaszcza fruktozę
- Dyslipedemia (wysoki poziom trójglicerydów i cholesterolu LDL)
- Choroby, które wtórnie wpływają na tempo przemiany materii i insulinooporność: zespół policystycznych jajników, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, obturacyjny bezdech senny
Przebieg i powikłania NAFLD
Główne czynniki ryzyka niealkoholowego stłuszczenia wątroby są jednocześnie czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego (zawału serca, udaru mózgu, zakrzepicy). Należy natomiast wyraźnie podkreślić, że poza powikłaniami kardiologicznymi, u 15-25% chorych z „łagodnym” NAFLD rozwinie się również NASH. NASH, czyli niealkoholowe zapalenie istotnie zwiększa ryzyko zgonu z przyczyn pozasercowych – głównie wątrobowych, w tym marskości i raka wątroby. Rak wątrobowokomórkowy u chorych z NASH jest jednym z najczęstszych wskazań do przeszczepienia wątroby.
Edukacja i regularne badania to podstawa
Każdy pacjent z otyłością, cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym i zaburzeniami gospodarki lipidowej oprócz informacji na temat chorób sercowo-naczyniowych powinien uzyskać od lekarza kompletną informację także na temat wpływu swego stylu życia na wydolność wątroby. Jak wiadomo, wątroba jest narządem niezbędnym do życia, a jej transplantacja należy do najtrudniejszych zabiegów chirurgicznych wykonywanych wyłącznie w ostateczności. W związku z tym zaleca się, by każda osoba z BMI powyżej 25 regularnie wykonywała badania kontrolne, przede wszystkim próby wątrobowe (ALT, AST, GGTP, bilirubina), profil lipidowy, glikemię, a w sytuacjach o niejasnym obrazie klinicznych dodatkowo USG bądź elastografię wątroby z oceną jej włóknienia. Zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć” pacjent prezentujący objawy zespołu metabolicznego powinien także otrzymać od lekarza wyczerpującą informację na temat prewencji NAFLD, która obejmuje redukcję masy ciała, zmianę stylu życia i sposobu żywienia (więcej na ten temat w artykule Jak ułożyć zdrowy plan dnia?). Obecnie, w związku z lawinowym wzrostem zachorowalności na niealkoholowe choroby wątroby, wiele firm farmaceutycznych pracuje nad lekami, które zapobiegałyby progresji NAFLD do NASH, marskości i raka. Wszystko wskazuje na to, że pierwszy tego typu preparat zostanie dopuszczony do obrotu jeszcze pod koniec tego roku.
Źródła:
Grafika: 123rf.com
Więcej komentarzy...