Nowotwory gonadalne stanowią ok. 5% wszystkich nowotworów złośliwych jajnika. Najczęstszym nowotworem należącym do tej grupy jest ziarniszczak, który stanowi ok. 70% przypadków. Błoniak ziarnisty, ziarniszczak, (granulosa cell tumor, foliculoma) wywodzi się z komórek wyściełających rozwijające się pęcherzyki jajnikowe, jego cechą charakterystyczną jest zdolność do zaburzania gospodrki hormonalnej.
Na podstawie różnic w budowie mikroskopowej wyróżnia się 2 rodzaje błoniaka ziarniczego: postać młodzieńczą (5%) i dojrzałą (95%). Około 5% nowotworów rozwija się w okresie dziecięcym, czego konsekwencją może być przedwczesne dojrzewanie płciowe. Około 60% błoniaków ziarnistych rozpoznawanych jest u kobiet w okresie prokreacyjnym. Postać młodzieńcza występuje najczęściej u młodych dziewcząt, sporadycznie po 30. roku życia. Postać dojrzała dotyka kobiet w średnim wieku, ziarniczaka najczęściej diagnozuje się ok. 50 r.ż.
Objawy
Objawy ziarniczaka mogą obejmować:
- ból brzucha, w szczególności w podbrzuszu
- wzdęcia lub powiększenie obrysu brzucha
- zaparcia
- częstomocz
Guzy komórek ziarnistych, które mają zdolność wytwarzania hormonów, nazywane są guzami funkcjonalnymi. Tworzą żeński hormon estrogen, który może powodować objawy, takie jak nieprawidłowe krwawienie z pochwy lub tkliwość piersi. Guzy, które nie wytwarzają hormonów, nazywane są niedziałającymi guzami. Funkcjonalne guzy wytwarzające hormony mogą powodować dodatkowe objawy, w tym:
- nieregularne miesiączki lub silne krwawienia
- pomenopauzalne krwawienie z pochwy
- nadwrażliwość piersi
Przyczyny
Etiologia tego typu nowotworu nie została jeszcze poznana. Wiadomo, że rozwija się on jako efekt współdziałania wielu czynników.
Ciągła nadprodukcja estrogenów prowadzi do występowania nieprawidłowych rozrostów błony śluzowej macicy. Przerost błony śluzowej trzonu występuje u około połowy kobiet z błoniakiem ziarnistym, u około 14% z nich rozpoznaje się raka endometrium. W ogromnej jednak większości przypadków jest to dobrze zróżnicowany rak gruczołowy.
Diagnostyka
Stosuje się różne badania w celu zdiagnozowania ziarniczaka, takie jak :
- USG
- Badania krwi - nowotwory typu gonadalnego często wytwarzają substancje chemiczne lub hormony (markery nowotworowe), w tym inhibinę, CA125 i hormon przeciwmullerowski (AMH)
- Tomografia komputerowa
- Badanie PET
Leczenie
Rodzaj leczenia zależny jest od wieku pacjentki oraz stadium choroby. U kobiet w wieku rozrodczym z chorobą we wczesnym stadium, leczenie często polega na jednostronnym wycięciu jajowodu. Odsetek całkowitych wyleczeń szacowany jest na około 90%. U starszych kobiet, posiadających już potomstwo zaleca się histerektomię całkowitą jamy brzusznej i obustronną resekcję jajowodu.
W rzadkich przypadkach ziarniczaka z naciekiem otaczających tkanek i rozsiewem wewnątrzotrzewnowym, lub w przypadku wznowy stosowana jest teleradioterapia lub chemioterapia.
Profilaktyka i badania
Wznowy lub ogniska odległe ziarniszczaka występujące u około 30% pacjentek i mogą występować nawet kilkadziesiąt lat po operacji. W związku z tym, że ogniska te produkują również estrogeny, pacjentki powinny, stale kontrolować stężenie estradiolu. Wzrost jego stężenia u kobiet w okresie pomenopauzalnym może wskazywać na wznowę procesu nowotworowego. Zdarza się, że w przypadkowym badaniu wykonanym u kobiet po menopauzie można rozpoznać patologicznie wysokie stężenie estradiolu. Po wykluczeniu przyczyn jatrogennych i błędu laboratoryjnego należy wykonać badanie ultrasonograficzne, w którym z reguły można uwidocznić niewielką, nieprawidłową strukturę w obrębie jajnika.
Rokowania dla tego typu nowotworu są korzystne, ponieważ przeważnie rozpoznawany jest w I stadium choroby. Przeżywalność dla wczesnego rozpoznania wynosi ok. 84-95%.
Bibliografia
Grafika: 123rf.com
Więcej komentarzy...