Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (CU - colitis ulcerosa, WZJG) to choroba jelit, która powoduje przewlekły stan zapalny i owrzodzenia w zakresie błony śluzowej jelita grubego. Tym własnie różni się od choroby Leśniowskiego-Crohna, która dotyczy całego przewodu pokarmowego. Objawy zwykle rozwijają się z czasem, rzadko mają przebieg nagły. Choroba może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej diagnozowana jest u osób od 15 do 25 roku życia.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może być wyniszczające i prowadzić do komplikacji zagrażających życiu. Chociaż jest to choroba przewlekła, leczenie może znacznie zredukować objawy, a nawet doprowadzić do długotrwałej remisji klinicznej i endoskopowej.
Objawy
Symptomy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego mogą się różnić w zależności od nasilenia stanu zapalnego i miejsca jego wystąpienia.
Objawy mogą obejmować:
- biegunkę, często z krwią lub ropą
- ból brzucha i skurcze
- ból odbytnicy
- krwawienie z odbytu
- oddawanie niewielkiej ilości krwi ze stolcem
- pilną potrzebę wypróżnienia
- niemożność wypróżnienia pomimo pilnej nagłej potrzeby
- utratę masy ciała i wyniszczenie
- zmęczenie
- gorączkę
- u dzieci brak wzrostu
U niektórych chorych łagodne symptomy choroby mogą utrzymywać się przez tygodnie lub miesiące, możliwy jest również długi czas remisji przeplatany okresami zaostrzeń, w których objawy stają się szczególnie uciążliwe nawroty.
Podczas zaostrzenia choroby mogą wystąpić powikłania jelitowe:
- perforacja
- krwotok z jelita grubego
- zwężenie jelita
- przetoki
- ropnie
- szczeliny
oraz powikłania pozajelitowe dotyczące najczęściej dużych stawów, zapalenia tęczówki i rumienia guzowatego.
Poniżej przedstawiamy kryteria ciężkiego rzutu choroby:
- ≥ 6 wypróżnień z domieszką krwi na dobę oraz ≥1 z następujących:
- gorączka >37,8°C
- częstotliwość rytmu serca >90/min
- stężenie hemoglobiny <10,5 g/dl, OB >30 mm po 1 h, CRP >30 mg/l (występuje u chorych z zajęciem większego odcinka jelita grubego, zwykle całej lewej połowy lub całej okrężnicy).
któremu towarzyszy uczycie duszności, duża ilość krwi w kale. Stan ten wymaga hospitalizacji i zintensyfikowania terapii.
Przyczyny
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest uważane za chorobę autoimmunologicznną. Oznacza to, że układ odpornościowy, system obronny organizmu przed infekcjami, zaczyna funkcjonować nieprawidłowo i atakuje zdrowe tkanki. Najpopularniejsza teoria zakłada, że układ odpornościowy jest pobudzony przez nieprawidłową mikrobiotę jelitową.
Szczególną role mogą odgrywać bakterie E coli, Bacterioides Vulgatus. U pacjentów z WZJG dominuje subpopulacja limfocytów Th2 produkujących IL 4,5,6,10. Ostatnie badania wskazują na udział IL-23 (Interleukina - zbiorcza nazwa, którą określa się cytokiny o kluczowym znaczeniu dla procesu zapalnego i szerokim spektrum działania. Cytokina jest wydzielana w odpowiedzi na różne antygeny pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego) i komórek limfocytów Th17. Nie wiadomo dokładnie, co powoduje takie zaburzenie pracy układu immunologicznego. Znane jest tylko kilka zmian w genomie immunologicznym. Większość ekspertów uważa, że za wystąpienie choroby odpowiedzialne jest połączenie czynników genetycznych i środowiskowych.
Czynniki ryzyka, które mogą odgrywać rolę w rozwoju (CU - colitis ulcerosa, WZJG):
Geny: można odziedziczyć gen od rodzica, który zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.
Inne zaburzenia immunologiczne: Jeśli chory ma jeden typ zaburzenia immunologicznego, ryzyko rozwoju drugiego jest wyższe.
Czynniki środowiskowe: Bakterie, wirusy i antygeny mogą wyzwalać nadmierną odpowiedź ze strony układu odpornościowego.
U większości chorych nie zidentyfikowano żadnego konkretnego wyzwalacza zaostrzeń objawów, chociaż czasami przyczyną może być infekcja jelit lub bardzo silny stres. Dodatkowo czynnik genetyczny w odpowiednim środwisku wyzwala reakcję immunologiczną organizmu.
Diagnostyka
Należy skonsultować się z lekarzem, jeśli zostanie zaobserwowana trwała zmiana nawyków jelitowych lub wystąpią inne objawy przedmiotowe i podmiotowe takie jak:
- ból brzucha
- krew w stolcu
- trwająca biegunka, która nie reaguje na leki dostępne bez recepty
- biegunka, która budzi ze snu
- niewyjaśniona gorączka trwająca dłużej niż dzień lub dwa.
Choć wrzodziejące zapalenie jelita grubego zwykle nie jest śmiertelne, jest to poważna choroba, która w niektórych przypadkach może powodować komplikacje zagrażające życiu.
Objawy WZJG są bardzo zbliżone do innych chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego, np. choroby Leśniewskiego-Crohna. W procesie diagnozy koniecznie jest wykonanie dużej ilości badań, aby wykluczyć inne schorzenia.
Badania w celu zdiagnozowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego często obejmują:
- badanie stolca pod kątem obecności krwi, bakterii i pasożytów oraz poziom kalprotektyny (tutaj znajdziesz badanie analityczne).
- gastroskopia umożliwiająca zbadanie przełyku, żołądka i dwunastnicy.
- kolonoskopia, jest to badanie giętkim endoskopem polegające na obrazowaniu błony śluzowej okrężnicy - możliwe jest też zobrazowanie końcowego odcinka jelita krętego, w niektórych przypadkach przy zajęciu procesem zapalnym całej okrężnicy „pancolitis” mamy do czynienia z wstecznym zapaleniem odcinka jelita krętego ,,backwash ileitis''.
- biopsja, podczas której endoskopista pobiera próbkę tkanki z okrężnicy do badania histopatologicznego.
- tomografia komputerowa umożliwia uzyskanie dokładnego obrazowania jamy brzusznej i miednicy.
Badania krwi są często przydatne w diagnozowaniu CU. Pełna morfologia krwi wykaże objawy niedokrwistości (anemii). Wykonuje się również badanie pod kątem stanu zapalnego, takie jak wysoki poziom białka C-reaktywnego i OB. Lekarz może zlecić też badanie przeciwciał ASCA bardziej swoiste dla choroby Lesniowskiego-Crohna oraz pANCA - bardziej swoiste dla CU, WZJG.
Leczenie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest stanem przewlekłym. Celem leczenia jest uzyskanie w jak najszybszym czasie remisji choroby i jej utrzymanie.
Farmakoterapia
Lekarz może przepisać leki zmniejszające stan zapalny i obrzęk. Pomoże to złagodzić wiele objawów. Do tego rodzaju leków należą:
- Aminosalicylany (ASA)
- Kortykosteroidy
- Leki immunosupresyjne
W przypadku niepowodzenia można zastosowac leczenie biologiczne lub eksperymentalne z nowymi lekami immunomodulującymi.
Zabieg operacyjny
Podstawową metodą leczenia CU czyli WZJG jest postępowanie zachowawcze, pozwalające na uzyskanie dobrych efektów u około 80% chorych osób. W pozostałej grupie zachodzi konieczność leczenia operacyjnego z różnych wskazań. Podstawowym rodzajem operacji jest proktokolektomia z ileostomią i możliwością odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego.
Medycyna alternatywna
Wiele osób z zaburzeniami trawienia stosowało jakąś formę terapii uzupełniającej i alternatywnej. Niektóre powszechnie stosowane terapie obejmują:
- Suplementy ziołowe i odżywcze. Większość alternatywnych terapii nie jest regulowana przez FDA. Producenci mogą twierdzić, że ich terapie są bezpieczne i skuteczne, ale nie muszą tego potwierdzać empirycznie. Co więcej, nawet naturalne zioła i suplementy mogą powodować działania niepożądane i niebezpieczne interakcje. Wybór suplementów ziołowych należy zawsze skonsultować z lekarzem.
- Probiotyki. Naukowcy podejrzewają, że dodanie większej liczby pożytecznych bakterii (probiotyków), które zwykle znajdują się w przewodzie pokarmowym, może pomóc w zwalczaniu choroby. Chociaż badania są ograniczone, istnieją pewne dowody, że połączenie probiotyków wraz z innymi lekami może być pomocne. O tym jak bakterie jelitowe wpływają na nasz organizm przeczytasz tutaj.
- Olej rybny działa przeciwzapalnie, istnieją pewne dowody, że dodanie go do terapii aminosalicylanami może być pomocne, ale nie zostało to udowodnione.
- Aloes. Żel z aloesu może działać przeciwzapalnie u osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, ale może również powodować biegunkę.
- Akupunktura. Przeprowadzono tylko jedno badanie kliniczne dotyczące korzyści wynikających z akupunktury. Procedura obejmuje wprowadzenie cienkich igieł w skórę, co może stymulować uwalnianie naturalnych środków przeciwbólowych w organizmie.
- Kurkumina, związek znajdujący się w kurkumie przyprawowej, została połączona ze standardowymi terapiami wrzodziejącego zapalenia okrężnicy w badaniach klinicznych. Istnieją pewne dowody na korzysnt wpływ kurkumy w przypadku objawów IBD, ale potrzebne są dalsze badania.
Profilaktyka i badania
Nie ma solidnych dowodów na to, że rodzaj pożywienia może wywoływać objawy wrzodziejacego zapalenie jelita grubego. Może się zdarzyć, że niektóre pokarmy nasilą objawy, gdy wystąpi już zaostrzenie choroby.
Pomocne może być prowadzenie pamiętnika żywności, który pomaga śledzić spożywane produkty i samopoczucie w danym dniu. Jeśli chory odkryje, że niektóre pokarmy powodują zaostrzenie objawów, może spróbować je wyeliminować.
Pokarmy do ograniczenia lub unikania
- Produkty mleczne. Wiele osób z nieswoistymi zapaleniami jelit stwierdza, że problemy takie jak biegunka, ból brzucha i gazy poprawiają się poprzez ograniczenie lub wyeliminowanie produktów mlecznych. Pacjenci z CU często nie tolerują laktozy - oznacza to, że ich ciało nie może trawić cukru mlecznego (laktozy) w produktach mlecznych. Pomocne może być również zastosowanie enzymu, takiego jak Lactaid.
- Błonnik, w przypadku chorób zapalnych jelit, pokarmy bogate w błonnik, takie jak świeże owoce i warzywa oraz produkty pełnoziarniste, mogą nasilać objawy. Surowe owoce i warzywa można gotować na parze, piec lub dusić.
- Produkty wzdymające zaleca się ograniczenie spożycia kapusty, brokułów i kalafiora, orzechów, nasion, kukurydzy i popcornu.
Inne produkty jak pikantne potrawy, alkohol i kofeina mogą pogorszyć objawy.
Dodatkowe zalecenia detetyczne obejmują:
- Jedzenie pięciu lub sześciu małych posiłków dziennie zamiast dwóch lub trzech większych.
- Przyjmowanie dużej ilości płynów, szczególnie wody. Alkohol i napoje zawierające kofeinę pobudzają jelita i mogą nasilać biegunkę, podczas gdy napoje gazowane często wytwarzają gazy i wzdęcia.
- Konsultacja z dietetykiem. Częste problemy trawienne mogą doprowadzić do utraty wagi, dieta staje się również bardzo ograniczona, konsultacja z dietetykiem powinna pomóc rozwiązać te problemy.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: 123rf.com
Więcej komentarzy...