Zapalenie jelita grubego (IBD) jest chorobą przewodu pokarmowego charakteryzującą się zapaleniem wewnętrznej wyściółki okrężnicy. Pod tą nazwą kryje się szeroki termin medyczny, kóry określa proces zapalny toczący się w jelicie grubym, nie przyczynę tego stanu. Zapalenie jelita grubego może objawiać się biegunką, bólami brzucha, wzdęciami i krwią w stolcu.
Istnieje wiele przyczyn zapalenia okrężnicy, w tym infekcja wirusowa lub bakteryjna, nieswoiste zapalenie jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita stanowią dwie możliwe przyczyny zapalenia jelit), niedokrwienne zapalenie okrężnicy, choroba autoimmunologiczna i mikroskopowe zapalenie jelita grubego. Czasem przyczyna zapalenia jelita pozostaje nieznana, mówimy wówczas o idiopatycznym zapaleniu okrężnicy. We wszystkich przypadkach wczesne wykrycie stanu zapalnego ma kluczowe znaczenie dla powrotu do zdrowia i zapobieganiu innym poważnym powikłaniom.
Objawy
Zapalenie jelita grubego powoduje, że warstwy mięśniowe przechodzą w okresowy skurcz, powodując kolkę lub skurczowy ból, który pojawia się i znika. Ból zwykle występuje w dolnej części brzucha, ale może być odczuwalny w dowolnym miejscu wzdłuż okrężnicy. Ponieważ mięśnie nie kurczą się w normalny sposób, a zawartość jelita szybko się przez nie przemieszcza, możliwość ponownego wchłonięcia wody jest niewielka. Prowadzi to do wodnistej biegunki. Jeśli wyściółka okrężnicy ulegnie zapaleniu i pęknie, może wystąpić krwawienie. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego tworzą się małe wrzody, które są przyczyną krwawienia.
Typowe objawy zapalenia jelita grubego zależą od przyczyny i mogą obejmować:
- ból brzucha,
- skurcze,
- biegunka z krwią w stolcu lub bez (jeden z charakterystycznych objawów zapalenia okrężnicy),
- wzdęcia,
- utrata wagi,
- krew w stolcu,
- pilna potrzeba wypróżnienia,
-dreszcze lub gorączka,
- wymioty.
W przypadku zapalenia jelita grubego, szczególnie zapalenia jelita grubego obejmującego dystalną część okrężnicy (odbytnicę i esicę), ból często pojawia się i poprzedza biegunkowy ruch jelit. Po wypróżnieniu ból może ustąpić, ale powraca wraz z kolejnym epizodem biegunki. Osoba może również odczuwać pilną potrzebę wypróżnienia.
Ponadto w zależności od przyczyny zapalenia jelita, mogą wystąpić takie objawy jak:
- gorączka,
- dreszcze,
- zmęczenie,
- odwodnienie,
- zapalenie oka,
- obrzęk stawów,
- afty,
- zapalenie skóry.
Przyczyny
Do zapalenia jelita grubego może dojść w wyniku:
- infekcji wywołanej przez bakterie, takie jak C. difficile, wirusy i pasożyty,
- choroby zapalnej jelit, takiej jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
- niedokrwiennego zapalenia okrężnicy spowodowanego zmniejszonym dopływem krwi,
- mikroskopowego zapalenie okrężnicy (limfocytowe / kolagenowe zapalenie okrężnicy),
- reakcji alergicznej.
Infekcyjne przyczyny zapalenia okrężnicy
W okrężnicy przebywa wiele bakterii, które żyją w harmonii z ciałem i nie powodują żadnych objawów. Jednak niektóre infekcje mogą wystąpić, jeśli wirus, bakteria lub pasożyt zaatakują jelito cienkie i / lub grube.
Typowe bakterie powodujące zapalenie okrężnicy obejmują:
- Campylobacter,
- Shigella,
- E coli,
- Yersinia,
- Salmonella.
Infekcje te zwykle występują po spożyciu skażonego pokarmu. Objawy mogą obejmować biegunkę z krwią lub bez, skurcze brzucha i odwodnienie spowodowane utratą wody z powodu licznych wodnistych wypróżnień. Infekcja lub toksyny wytwarzane przez bakterie mogą również wpływać na inne narządy.
Niedokrwienne przyczyny zapalenia okrężnicy
Okrężnicę można traktować jako pusty mięsień. Wymaga normalnego dopływu krwi by dostarczać tlen i składniki odżywcze do normalnego funkcjonowania mięśni. Kiedy okrężnica traci dopływ krwi i staje się niedokrwienna, może dojść do stanu zapalnego. Niedokrwienie lub brak dopływu krwi powoduje zapalenie okrężnicy prowadzące do bólu, gorączki i biegunki (wypróżnienia mogą zawierać krew).
Wraz z wiekiem tętnice doprowadzające krew do okrężnicy stopniowo zwężają się i mogą powodować niedokrwienne zapalenie okrężnicy. Czynniki ryzyka zwężenia tętnic są takie same, jak w przypadku miażdżycowej choroby serca, udaru i choroby tętnic obwodowych (PAD). Należą do nich cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu i palenie. Niedokrwienie spowodowane niskim ciśnieniem krwi lub niedokrwistością (mała liczba czerwonych krwinek) może zmniejszyć dostarczanie tlenu do okrężnicy.
Pacjenci z migotaniem przedsionków (AFib), którzy nie są poddawani leczeniu przeciwzakrzepowemu, są narażeni na ryzyko rozwoju niedokrwienia jelit. Małe skrzepy krwi mogą tworzyć się w sercu i powodować zator, blokując tętnice zaopatrujące okrężnicę w krew.
Dopływ krwi do okrężnicy może zostać zaburzony, gdy naczynia krwionośne są mechanicznie zablokowane, na przykład przez skręt jelita lub przepuklinę okrężnicy.
Nieswoiste zapalenie jelit (IBD) i zapalenie okrężnicy
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (CU - colitis ulcerosa) i choroba Leśniowskiego-Crohna to dwa rodzaje nieswoistego zapalenia jelit (IBD), które powodują zapalenie jelita grubego. Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego są uważane za choroby autoimmunologiczne (układ odpornościowy organizmu sam „atakuje” swoje tkanki).
Mikroskopowe zapalenie jelita grubego
Istnieją dwa rodzaje mikroskopowego zapalenia jelita grubego: kolagenowe zapalenie jelita grubego i limfocytowe zapalenie jelita grubego. Kolagen lub limfocyty (rodzaj białych krwinek) przenikają do warstw ściany okrężnicy, przypuszczalnie w wyniku zapalenia. Jest to rzadka choroba, która może mieć podłoże autoimmunologiczne. Biegunka często jest wodnista, a w stolcu nie ma krwi.
Alergiczne zapalenie jelita grubego u niemowląt
U niemowląt poniżej 1 roku życia zapalenie jelita grubego jest często spowodowane alergią na mleko krowie lub sojowe. Alergiczne zapalenie jelita grubego można zaobserwować u niemowląt karmionych piersią, których matki spożywają duże ilości mleka krowiego.
Diagnostyka
Należy zgłosić się do lekarza, jeśli biegunka utrzymuje się ponad 2 tygodnie i nie wydaje się być związana z infekcją, gorączką lub jakimkolwiek znanym zanieczyszczonym pokarmem. Ponadto, należy zasięgnąć pomocy medycznej jeśli zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy, w szczególności:
- bóle stawów,
- wysypki, które nie mają znanej przyczyny,
- mała ilość krwi w stolcu, np. stolec z lekko czerwonymi smugami,
- nawracające bóle brzucha,
- niewyjaśniona utrata wagi.
W przypadku zauważenia znacznej ilości krwi w stolcu należy natychmiast zgłosić się do lekarza.
Specjalista gastroenterolog przeprowadzi dokładne badanie fizykalne oraz zleci dodatkowe testy diagnostyczne, takie jak:
- badania endoskopowe gastroskopia i kolonoskopia, która polega na założeniu kamery na elastycznej rurce przez odbyt w celu obejrzenia odbytnicy i okrężnicy,
- Sigmoidoskopia, która jest podobna do kolonoskopii, ale pokazuje tylko odbytnicę i dolną okrężnicę,
- Badanie stolca na obecność krwi i ropy,
- Posiewy kału i badania krwi, w tym testy biochemiczne markerów stanu zapalenego, w tym wskaźnika sedymentacji erytrocytów (OB) i białka C-reaktywnego (CRP). Są to niespecyficzne testy, które mogą pomóc w podejmowaniu decyzji. Wysoki współczynnik sedymentacji erytrokrytu (ESR) - miara czasu, po jakim czerwone krwinki osiadają w próbce krwi - jest typowy dla ostrego zapalenia jelita grubego.
- Rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa,
- USG, które jest przydatne w zależności od skanowanego obszaru.
Leczenie
Leczenie uzależnione jest od rodzaju i przyczyny zapalenia okrężnicy, wieku i ogólnej kondycja fizycznej chorego.
W wielu przypadkach, szczególnie w infekcji wirusowej stosowane jest wyłącznie leczenie objawowe, konieczne może być przyjmowanie pokarmów w postaci płynnej lub dożylne przyjmowanie płynów i innych składników odżywczych, oraz środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Pozwoli to na szybszą regenerację jelit, załagodzenie stanu zapalnego i zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Infekcje bakteryjne powodujące biegunkę i zapalenie jelita grubego mogą potencjalnie wymagać antybiotykoterapii. Niektóre infekcje bakteryjne, takie jak w Salmonella, nie wymagają podaży antybiotyków; organizm jest w stanie samodzielnie pozbyć się infekcji. Inne infekcje bakteryjne, takie jak Clostridium difficile, wymagają podania antybiotyku.
W leczeniu nieswoistego zapalenia jelit początkowo stosowane są leki przeciwzapalne, a w razie potrzeby stosowane są również leki immunosupresyjne. W ciężkich przypadkach zalecana może być operacja, w tym usunięcie okrężnicy i jelita cienkiego.
Leczenie niedokrwiennego zapalenia jelita grubego rozpoczyna się od dożylnego podania płynów, aby powolić jelitom odpocząć i zapobiec odwodnieniu. Jeśli nie zostanie przywrócone wystarczające ukrwienie, może być konieczna operacja w celu usunięcia tej części jelita, która utraciły dopływ krwi.
Biegunka i ból brzucha to główne objawy zapalenia jelita grubego. Początkowe leczenie w domu może obejmować płynną dietę przez 24 godziny, odpoczynek i zastosowanie środków przeciwbólowych. Jeśli objawy szybko ustąpią, dalsza opieka nie jest wymagana.
Zmiana diety w celu zmniejszenia objawów lub zaostrzeń może pomóc złagodzić objawy choroby, ale na niektóre choroby przyczyniające się do zapalenia jelita grubego nie ma skutecznego leku, a postępowanie lecznicze oparte jest na kontrolowaniu objawów choroby. Pacjenci z nieswoistym zapaleniem jelit prawdopodobnie będą wymagać długoterminowego leczenia przez całe życie. Celem, jak w przypadku każdej przewlekłej choroby, jest umożliwienie pacjentowi normalnego życia z minimalnymi objawami choroby.
Profilaktyka i badania
Przed niektórymi przyczynami zapalenia jelita grubego, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie można się uchronić. Często przyczyna tej choroby nie jest do końca znana, lub jest wieloczynnikowa. Można jednak stosować się do pewnych zasad, które pomogą uchronić się przed bakteryjnym lub niedokrwiennym zapaleniem jelita. Stosowanie się do zasad higieny przed i podczas przygotowywania i spożywania posiłków, prowadzenie zdrowego stylu życia, odpowiednia dieta mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia stanu zapalnego w jelitach.
W zależności od przyczyny, niektóre osoby z zapaleniem jelita grubego powinny unikać pokarmów, które przyczyniają się do wystąpienia lub nasilenia objawów. Pomocne może być prowadzenie dziennika żywieniowego, a następnie unikanie pokarmów, które mogą być związane z nasileniem objawów.
Fundacja Crohn's & Colitis Foundation of America zaleca unikanie następujących pokarmów:
- tłuste lub smażone potrawy,
- mleko lub produkty zawierające mleko,
- niektóre produkty bogate w błonnik, takie jak popcorn, nasiona, orzechy i kukurydza,
- osoby nietolerujące laktozy powinny unikać produktów mlecznych zawierających laktozę.
Bibliografia
Źródło zdjęcia: Pixabay.com
Więcej komentarzy...