Lekarze od dawna wiedzą, że oczy mogą być zwierciadłem ogólnego stanu zdrowia organizmu. Siatkówka oka, jedna z niewielu części ciała, w której naczynia krwionośne można obserwować nieinwazyjnie, może ujawnić zmiany związane z chorobami układu krążenia, takimi jak nadciśnienie, cukrzyca czy miażdżyca.
Dr Mingguang He, profesor okulistyki doświadczalnej z Hong Kong Polytechnic University, w swoim najnowszym badaniu opublikowanym w czasopiśmie "Heart", zidentyfikował zestaw wskaźników zdrowia naczyniowego w siatkówce, które mogą pomóc przewidzieć ryzyko udaru mózgu w sposób mniej inwazyjny niż tradycyjne testy.
Czym jest udar?
Udar mózgu to nagłe przerwanie dopływu krwi do mózgu, które prowadzi do uszkodzenia komórek nerwowych i zakłócenia ich funkcji. Może mieć różne przyczyny i objawiać się w różnorodny sposób. Najczęściej występującym typem jest udar niedokrwienny, stanowiący około 87% wszystkich przypadków, spowodowany zablokowaniem tętnicy doprowadzającej krew do mózgu. W wyniku tego brakuje tlenu i składników odżywczych, co powoduje obumieranie komórek w danym obszarze mózgu. Drugi typ, udar krwotoczny, jest efektem pęknięcia naczynia krwionośnego i wylewu krwi do mózgu, co prowadzi do uszkodzeń spowodowanych zarówno brakiem przepływu krwi, jak i naciskiem wywieranym przez wylew.
Objawy udaru obejmują nagłe osłabienie jednej strony ciała, trudności z mówieniem, zaburzenia widzenia, dezorientację oraz silny, nagły ból głowy. Często pojawiają się one bez ostrzeżenia i wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Czynniki ryzyka obejmują nadciśnienie, cukrzycę, palenie tytoniu, otyłość, brak aktywności fizycznej, a także uwarunkowania genetyczne. Wczesne rozpoznanie objawów i szybkie działanie są kluczowe, ponieważ pozwalają na zastosowanie terapii, które mogą ograniczyć zakres uszkodzeń i poprawić rokowanie.
Odkrycie naczyniowego "odcisku palca"
W ramach badania naukowcy przeanalizowali zdjęcia dna oka ponad 45 tysięcy uczestników brytyjskiego projektu Biobank. Celem było znalezienie mierzalnych wskaźników w naczyniach krwionośnych siatkówki. Analiza pozwoliła zidentyfikować 118 wskaźników, z czego 29 wyraźnie związano z ryzykiem pierwszego udaru, tworząc swego rodzaju "odcisk palca" naczyniowego.
Spośród tych wskaźników 17 dotyczyło gęstości naczyń. Każda zmiana w tych wskaźnikach związana była z 10-19% wzrostem ryzyka udaru. Zmiany w kalibrze naczyń związane były z 10-14% wzrostem ryzyka, a zmiany w ich złożoności i skręcie związano z 10,5-19,5% wzrostem ryzyka.
Nieinwazyjna metoda oceny ryzyka udaru
Analiza naczyniowego "odcisku palca" siatkówki okazała się równie skuteczna jak tradycyjne metody przewidywania ryzyka udaru, opierające się na czynnikach takich jak wiek czy płeć. Dr He podkreśla, że tradycyjne metody, takie jak badania krwi, USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, są kosztowne i inwazyjne, co często ogranicza ich zastosowanie na szeroką skalę.
"Nieinwazyjna natura analizy siatkówki otwiera drogę do łatwiejszego i bardziej dostępnego przesiewowego badania ryzyka udaru, szczególnie w podstawowej opiece zdrowotnej" - podkreśla dr He. Naukowcy planują także zastosować tę metodę do przewidywania ryzyka innych chorób, takich jak choroby serca czy demencja.
Siatkówka jako przedłużenie mózgu
Dr Alexander Solomon, chirurg neuro-oftalmologiczny z Pacific Neuroscience Institute w Kalifornii, wyjaśnia, że siatkówka jest przedłużeniem mózgu. "Składa się z neuronów wrażliwych na światło, a badanie siatkówki może być równoznaczne z badaniem fragmentu mózgu" - mówi dr Solomon. Dodatkowo, naczynia siatkówki zmieniają się w odpowiedzi na różne schorzenia, takie jak hipercholesterolemia, nadciśnienie czy cukrzyca, które zwiększają ryzyko udaru.
Dr Solomon zauważa, że wiele wskaźników uwzględnionych w "odcisku palca" można docenić podczas tradycyjnego badania wzroku, ale trudno je dokładnie zmierzyć. Wdrożenie technologii analizy siatkówki na szeroką skalę mogłoby zrewolucjonizować opiekę zdrowotną, umożliwiając lekarzom lepszą diagnostykę i poradnictwo dla pacjentów.
Znaczenie interdyscyplinarnych podejść w medycynie
Dr Christopher Yi, chirurg naczyniowy z Memorial Orange Coast Medical Center, podkreśla, że odkrycie nieinwazyjnej metody przewidywania ryzyka udaru jest przełomowe. "Możliwość wcześniejszego wykrycia ryzyka udaru pozwala na szybsze wdrożenie środków zapobiegawczych, co może znacznie zmniejszyć globalne obciążenie tymi chorobami" - mówi dr Yi.
Badanie podkreśla potencjał współpracy między okulistyką, kardiologią i nowoczesnymi technologiami w celu rozwiązywania złożonych problemów zdrowotnych. Interdyscyplinarne podejścia mogą odegrać kluczową rolę w prewencji i leczeniu udarów, a analiza siatkówki może stać się jednym z głównych narzędzi w tej dziedzinie.
Źródło: medicalnewstoday.com
Więcej komentarzy...